26
kájái. Áidna spiehkastat lei Boston, gos lei brihttalašustitlaš guvernevra. Juovlamánu
16.b.1773:s gárvodedje 150 Boston bealušteaddji indiánan, sin gohčodedje
Sons of
Liberty
(Friddjavuođa bártnit) ja sii márre dan golmma brihttalaš skiipii gos lei deadja ja
bálko eanasoasi gálvvus merrii.
Dán ákšuvnna boađusin lei ahte brihttalaččat mearridedje muhtun lágaid
namahusain Intolerable Acts. Koloniijain lei guovtteoaivilvuohta akšuvnna birra. Ollugat
heite juhkamis deaja (muhto eatnasat dušše oanehis áigái) ja earát ges – nugo njunuš
politihkkár ja dieđaolmmái Benjamin Franklin – fálai máksit buot vahágiid ovddas maid
brihttalaččat ledje gillán.
Suoidnemánu 4.b.1776:s dohkkehii vuosttaš oktasaš amerihkálaš kongreassa
Philadelphias amerihkálaš iešstivrenjulggaštusa. Dáppe vuohččan čállojedje universála
olmmošvuoigatvuođat. Julggaštusa váldoarkiteakta lei Thomas Jefferson (1743-1826),
gii maiddái šattai USA goalmmát presideantan. Iešguđetge stáhtat ráhkadedje iežaset
sierra vuođđolágaid. Juohke stáhtas lei guvernevra jođiheaddji, muhto ledje stuora
erohusat das man gallis iešguđetge stáhtain ožžo jienastanvuoigatvuođa.
Dárbu
oktasaš
olgoriikapolitihkkii
ja
ortnegii
oažžut
ruhta-
ja
ekonomiijadoaimma mielddisbuvttii ahte ollugat háliidedje nannoset guovddášválddi.
1787:s gohččojuvvui ođđa kongressii Philadelphias. Boađusin šattai ahte amerihkálaš
stáhtat ožžo oktasaš vuođđolága, ja presideantta ja kongreassa guvttiin gámmáriin:
Ovddasteddjiid viessu (gos ovddasteddjiid lohku lea heivehuvvon olmmošhivvodaga
mielde), ja Senáhtta (gos juohke stáhtas juohkehaččas leat guokte áirasa).
Davviamerihkálaš stáhtat ledje leamašan luovos stáhtalihttun. Dál sii ledje šaddan
lihttostáhtan. 1789:s George Washington (1732-99), friddjavuođasoađis sáŋgáriin okta,
válljejuvvui vuosttaš USA presideantan.
Doaibmagoddi mii ráhkadii iešstivrenjulggaštusa, geige dan kongreassa presidentii.
Philadelphia suoidnemánu 4.b.1776:s. John Trumbull maleriija.
