29
muhto eai gávdnon makkárge njuolggadusat goas – ja vejolaččat – mot dan galggai
dahkat. Geavatlaš sivvan dasa lei ahte fránska gonagasain lei nu stuora váldi ahte sii
ledje nagodan stivret nu guhkes áiggi almmá nu ahte ledje dárbbašan seađuid-
čoahkkaneami gohččut čoahkkái.
Muhto 1700-logus šattai dađistaga čielgaset makkár čuozahusat oktoráđđejumi
stivremis ledje. Doppe gos brihttalaš gonagas sáhtii viežžat mearihis stuora supmiid
soahtegeavaheapmái ja suodjalit brihttalaš beroštumiid miehtá máilmmi, de fránskalaš
gonagasas ii lean go binnánaš oassi dákkáraš supmiin geavahanláhkái. Sivvan dasa lei
muhtun muddui ahte Frankriikkas olmmošlohku ja eanandoallobuvttadeapmi ii
lassánan nu ollu go Stuorabritánnias. Muhto duođaleamos lei ahte sii geat sáhtte máksit,
eai beroštan dahkat dan. Vuosttášseahtu (girkolaččat) ja nubbiseahtu (ádel)dušše
vástidii 2% álbmogis, muhto sii oamastedje sullii 30% riikka eatnamiin, ja sii mákse hui
unnán vearu. Sihke girkolaččat, ádel ja boargárseahtu ledje mielas eambbo máksit
stáhtakássii, muhto sii bidje eaktun ahte sii ožžo politihkalaš mielmearridan-
vuoigatvuođa.
Maŋŋel amerihkálaš friddjavuođasoađi balanserii fránska gonagas Ludvig 16.
heavu ráji alde. Loatnareanttut lassánedje jođánit ja dahke beali stáhta olggosgoluin.
Finánsaministarat álge ja luhpe ain oanehit gaskkain , muhto ii oktage ministtar sáhttán
buoridit dan giddanan dili mii lei čuožžilan. Fránska kruvnnas ledje stuora olggosgolut,
sisaboađut beare smávvát. Gonagasas ledje guokte vejolašvuođa mot lasihit sisaboađuid.
Son sáhtii geavahit bákku njunuš seađuid vuostá, dahje son sáhtii ovttasbargat singuin.
Goappeš molssaeavttu boađáše loahpahit oktoráđđejumi – bággu mielddisbuvttášii
hirbmaválddi, ovttasbargu ges konstitušonála monarkiija. Ja goappeš oasit leigga liikká
báhččát gonagassii.
1788 čavčča lei nu heahtedilli ahte Ludvig 16. ii oaidnán eará vejolašvuođa go
gohččut čoahkkái seađuid- čoahkkaneami. Lei vuohččan 175 jahkái go dát
čoahkkaneapmi galggai čoahkkanit.
Seađuid-čoahkkaneami rahpan 1789:s. Girkolaččat gurut bealde, ádel olgeš bealde ja
gasku lea goalmmátseahtu. Čohkkánstelliin čohkkába gonagas ja dronnet gurutbealde.
