13
manne mielde heaittihit riikkakommisearavirggi jos Stuorradikki
presideantavuohta dohkkehii ahte Nygaardsvolda ráđđehus celkui eret.Lassin
fertejedje bivdit gonagas Haakona abdiseret. Dát maŋit lei váttis dohkkehit. Liikká
čálii presideantavuohta reivve gonagassii geassemánu 27. beaivvi mas lei dákkár
loahppajurdda:
Govvateaksta: Josef Terboven sárdnida norgga
radios golggotmánus 1940:s.
“Numo áddejuvvo, de lea eaktun dán ortnegii
ahte Gonagas cealká iežas ja su bearraša eret
vuođđoásahuslaš doaimmain. Ja álbmoga
birgema ja riikka boahtteáiggi várás, de jearrat,
man bávččasin dal čuozaš norgalaččaid lundui,
de átnut Majestehta čuovvolit min ávžžuhusa
dákko bokte.”
Gonagasa
biehttaleapmi
radiosártnis
suoidnemánu 8. beaivvi lei čielggas eahpádusa
haga: “Ii leat vejolaš oaidnit ahte mun boađán
čuovvut váhnenriikka beroštumi ahte sodjalit dan
ávžžuhussii maid Presideantavuohta lea mus
jearran, ahte dohkkehan go mun ortnega mii
rihkku Norgga vuođđolága ja mii veagal geahččaluvvo bahkkehuvvot norgga
álbmogii.”
Vaikko vel gonagas biehttalii ge, de jotke šiehtadallamat ásahit riikkaráđi
geasi mielde. Unnimus guokte dili ledje mearrideaddjin ahte šiehtadallamat eai
ollašuvvan. Duiskalaččat bidje dađistaga garrasat gáibádusaid ahte NS-olbmot
galge biddjot ráđi njunuš virggiide. Presideantavuohta vásihii dan erenoamáš
suhttadahttin. Duiskalaččaid bealis lei doaivumis Eurohpá soahti sivvan ahte
šiehtadallamat heaittihuvvojedje. Frankriika lei váldojuvvon jagi 1940 geasi, ja
duiskalaččaid ráhkkaneapmi fallehit Sovjetlihtu dagai ahte duiskalaččat eai
dárbbašan eai ge háliidan ovttasbarggu doaibmi norgga orgánain. Sii dárbbašedje
Norgga čavgadit organiseret. Terboven guđii danin dan ovttasbargolinnjá man
ovddas son čuoččui, ja čađahii čakčamánu 25.beaivvi revolušuvnna, ođđa ortnega,
Norgga stáhta stivremis. Gonagas ja ráđđehus biddjojedje eret. Hálddahusráđđi
heaittihuvvui, ja buot politihkalaš bellodagat earret NS ledje lobiheamit. Ođđa
ráđđehus ásahuvvui gos masá buot áirasat ledje NS miellahtut. Teoriija mielde
čuoččui ráđđehus bálddalagaid Riikkakommisariáhtain, praktihkalaččat
vuolábealde. Riikkakommisariáhta Terbovena vuolde, lei váldán diktatoralaš
válddi.
