10
Weserübung – álkkes speallu Duiskii
Duiskii lei Norgga soahti oassin stuorát vuostálastimis oarjjás guvlui. Riddu ja
erenoamážit Narvika ledje dehálaš juksanmearit. Norgga falleheapmi lei sihke
duostil ja gáibideaddji. Duiska bijai masá buot iežas soahtefatnasiid ja
juolgesoalddáhiid ja áibmoveagaid falleheapmái. Dát ovttadagat doibme
buohtalagaid. Ovtta láhkai lei dát militearalaččat ođđa vuohki. Generála Nicolaus
von Falkenhorst (1885-1968) jođiheami vuolde lei Weserübung, manin gohčodedje
Norgga falleheami, dárkilit plánejuvvon ođđajagemánu rájes.
Norga ii lean ráhkkanan deaividit dákkár márramiin, ii militearalaččat ii ge
vuoiŋŋalaččat. Gártat dákkár miholaš vašálačča vuostá, de lei boađus oalle
čielggas. Ahte gohččosat ledje eahpečielgasat, ahte lei moivi suodjalusa
jođiheamis, ahte vearjjut ledje heajut ja ahte militeara oahpahus lei váilevaš, čilge
dušše manne soahtegávnnadeamit Norggas ná jođánit nohke, ii fal ahte Norga
vuoittahalai soađis. Ii ge dát lean erenoamáš norgga imašlaš dáhpáhus. Ii oktage
álgovuorus nagodan dustet dán duiskka fállehansoađi.
Norgga suodjalus ii lean guhkit áiggi vuolde vuoruhuvvon. Lei easkka go
soahti buollái čakčamánus 1939:s ahte suodjalusgolut lassánedje dramáhtalaččat.
Ovtta jagis gorgŋo golut golmma gearddi. Juolludeamit militeara huksemii ja
siviilasuodjalussii manai goalmmát oassi stáhta ollislaš goluin jagiid 1939-40.
Vuođđočilgehus dán gažaldahkii gávdno das ahte lei dábálaš áddejupmi,
sihke politihkkáriid gaskkas ja muđui ge álbmogis ahte riika ii boahtán fallehuvvot.
Muhto jos dat liikká dáhpáhuvai, de ii lean mis eará válljenvárri go sávvat ahte
brihttalaččat bohte min veahkehit. Nygaardsvolda ráđđehus lei válljejuvvon čoavdit
sosiálalaš váttisvuođaid, ii ge suodjalus- ja olgoriikkapolitihkalaš diliid.
Geardduhangažaldagat
1
Makkár gáibádusaid bijai duiska sáttaalmmái norgga ráđđehussii cuoŋománu
9. beaivvi iđida? Maid galge dan ovddas beassat doalahit?
2
Mo vástidii ráđđehus, ja maŋŋá gonagas, daid duiska gáibádusaide?
3
Makkár váikkuhusaid oaččui “Blüchera” vuodjudeapmi?
4
Mo Duiska válddii vuostá Quislinga stáhtagomihusa mii bođii radio badjel?
5
Mii lei Elverumfápmodus, ja makkár doaibma das lei?
6
Mii šattai Norgga ja lihtolaččaid váldostrategiija márrama vuostálastimis?
