38
germánalaš álbmoga, muhto seammás eai lean sii makkárge
áittan go sin lohku ii lean stuoris ja uhcán seahkanedje norgga
álbmogiin. Son govahalai ođđa Europa mii sáhtii fátmmastit
reserváhtaid gos ovdamearkka dihtii sápmelaččat sáhtte orrut
sierranassii, eaige seahkanan norgalaččaiguin. Sii sáhtte vearu
máksit bohccobiergguin ja eará meahccegálvvuiguin. Muhtun
norgga
nasisttat ledje eanet moaitálasa ja oaivvildedje ahte
sápmelaččat ledje billašuvvan seaguhusálbmot ja sii maiddái
árvvoštalle sin sáddet seamma geainnu go juvddálaččaid. Muhti-
mat oaivvildit ahte duiskka ja norgga nasisttain lei guovtti lágan
oaidnu sápmelaččaide: norgalaččat ledje eanet badjelgeahčči
ja duiskalaččat láddásat ja fuolaleabbo.
Danin sápmelaččaid oidne joavkun seammá dásis go eará unnit-
logu joavkkut nugo romaniálbmot. Liikká eai oro sápmelaččaide
geavahan sierranas doaibmabijuid. Duiska nasisttat evttohed-
je buot eurohpalaš álbmogiid oaidnit «áralažžan», jus vel
buohkat eai leange buhtes germánalaš nális nugo ieža. Dasa
lassin ledje sápmelaččat smávva joavku geat ledje ceavzán
garra eallindilálašvuođaid vuolde. Danin sáhtte sin áddet
gievrras olmmožin – ovttavásttolaččat nasisttaid positiivalaš
olmmošoainnuin. Sápmelaččat sáhtte šaddat dárbbašlažžan go
sis lei buorre hárjáneapmi birget arktalaš guovlluin. Nasisttat
dikte muhtumin iežaset govvidit ovttas sápmelaččain, eaige
dan lean diktit jus sii livčče oaidnán sin vuolitálbmogin. Eaige
sápmelaččaid oaidnán politihkalaš áittan duiska stuorrariikka
vuostá, ja danin sáhtte sin meannudit buorremielain. Sápme-
laččat besse riikkarájáid rasttildit vákšuma haga, muhto eai
norgalaččat. Sii oidne sápmelaččaid eksohtalažžan ja soaitá
sii oidne sin nugo ovdalge lei dábálaš norgga servodagas: sii
ledje bisánan mánádássái olbmo ovdáneamis ja danin ledje
kultuvrralaččat geanoheami, muhto eai fal náli dáfus. Sii doivo
dasalassin ahte sámit ledje álbmot mii veahážiid mielde bođii
rievdat dassážiigo bohte šaddat oassin norgga álbmogis. Ja danin
ii lean dárbu sin meannudit makkárge sierranas vugiin.
Olbmuid árvvoštallan náli vuođul lea otne buorre muddui
guđđojuvvot dahku, vaikko vel muhtumin bohtetge jurdagat
smávit joavkkuin viidáseappot �ievrridit dán vuođđojurdaga.
