22
“Norgalaš Álbmoteallima govat”. Seaidnegovva, málejeaddji Adolph Tidemand
1854.
Máŋgga lágan
teoriijat
1814 birra
Norgalaš historjáčállit leat maŋŋá jagi 1814 digáštallan mat ledje
sudjan
nuppástusboltasemiide norgalaš historjjás. Lei go revolušuvdna 1814: olgguldas
olgoriikkapolitihkalaš diliid boađusin, dahje lei go lunddolaš joatkkan
guhkitáiggi, siskkáldas ovdáneapmái Norggas, dakkár ovdáneapmi mii livččii
dagahan Norgga buorebut láddan iešheanalašvuhtii? Guokte oaivámuš oainnu
leat čužžon vuostálagaid.
Vuosttas oaidnu čuoččuha ahte ledje olgguldas dáhpáhusat mat
čuožžilahtte stuimmiid jagis 1814. Kiela ráfisoahpamuš, mii bákkohii Fredrik 6.
addit Norgga Ruota vuollásažžan, dagahii viehka eahpečielggas dilálašvuođa.
Kristian Fredrik rábádii politihkalaš vuogasvuođa mii iđistii fállun, ja vuolggahii
johtui norgalaš stuimmiid dainna ulbmiliin ahte ieš šattašii iešheanalaš Norgga
gonagassan. Historihkkár Jens Arup Seip lea ná hábmen sániidis: “Napoleon
áiggi moivves stuorrapolitihkka gahčai fáhkkestaga Norgga ala mii ii lean
moktige ráhkkanan dákkár dillái. Norgalaččaide ii lean earágo guorrasit
višuneará jođiheaddji, Kristian Fredrika spealuide.” Historihkkárat geat ná
čilgejit jagi 1814 dáhpáhusaid, deattuhit politihkalaš historjjá ja Kristian
