20
Ovttastussii Ruotain
Ráđđádallamat, soahti ja ođđa vuođđoláhka
Go Kristian Fredrik giđđat 1814:s nagodii vuolggahit stuimmiid Kiel-
soahpamuša vuostá, válbmegoahtit ođđa vuođđolága ja diktit iežas válljejuvvot
gonagassan, de lei dannego Karl Johan lei nannámis čavgadit darvánan
napoleonsođiid loahppaosiide. Easkka miessemánu loahpageahčen máhcai
Ruttii. Dalle bođii čielggasin ahte ii son eai ge eurohpálaš stuorraválddit
dohkkehan makkárge norgalaš iešheanalašvuođa. Stuorráválddiid doarjaga haga
áddii Kristian Fredrik ahte son ferte dohkkehit ovttastusa Ruotain. Suoidnemánu
1.b. joavddai stuorraválddiid sáttagoddi Christianiai doibmiibidjat Kiel-
soahpamuša. Nuppebealde rájá lei soahtediliide hárjánan ruota armea gearggus
fallehit Norgga. Norgga ráđđehus ii álggos áigon vuollánit, ii stuorraválddiid
dáhtuide ii ge ruottilaš vearjjuide. Dollojedje jierrás
propagándačuorvumat
roastilvuođa, váhneneatnama ja luđolašvuođa soađi dárbbu birra. Soahti buollái.
Muhto stuorraválddiid sáttagoddi šaddagodii dađistaga soabadanjoavkun
Kristian Fredrika ja Karl Johana gaskii. Kristian Fredrik vuollánii guođđit
truvnnu, muhto gáibidii ahte Vuođđoláhka ja Stuorradiggi galge dohkkehuvvot.
Váddásamos čuokkisin ledje vearjoluoitaga eavttuid gažaldagat Ruotain.
Kielsoahpamuš gáibidii ahte Norga ferte addit rádjalatniid Fredrikstena ja
Kongsvingera ruottilaččaide. Dasa Kristian Fredrik ii mieđihan, muhto gesii
norgalaš soahteveaga maŋás Glommajoga nuorttabealde. Karl Johan garrasit
gáibidii ahte dát rádjalatnit galget luvvejuvvot ruottilaččaide. Lohpidii ahte
Norga galgá oažžut našunala ovddastusa, muhto ii ovttainge sániin guoskkahan
Stuorradikki ja Vuođđolága. Áššáiosolaccat eai lahkanan nubbi nubbái, ja
suoidnemánu 26.b. fallehedje ruottilaččat Norgga. Logi beaivvi dan maŋŋá
rahpasedje ráfilihtodallamat, ja borgemánu 14.b. ollašuvai ráfisoahpamuš mii
oaččui nama
Mosskonvenšuvdna
, Mossgávpoga nama mielde gos sohpamuš
vuolláičállui. Karl Johan almmuhii hui čielgasit ahte son dohkkeha Vuođđolága
ja háliida ráđđádallat Stuorradikkiin ovttastusa eavttuid birra. Kristian Fredrik
bákkohuvvui sirdit háldenválddi ráđđehussii mii galggai háldet dassážiigo
Stuorradiggi geargá čoahkkanit. Eahpedábálaš stuorradiggi rahppui
golggotmánu 8.b. ja ráđđádallamat ovttastusa eavttuid birra álggahuvve. Norgga
ođđa sajádat lahttun ovttastusas Ruotain dagahii dan ahte Vuođđoláhka fertii
ođasmahttojuvvot. Ođasmahttojuvvon vuođđoláhka gárvánii skábmamánu 4.b.
ja Karl 13. válljejuvvui norgalaš gonagassan.
Norgii juolluduvvui hui iešheanalaš sajádat ovttastusas. Norgalaš
ráđđehus galggai háldet riikka. Stáhtaráđi joavkkus galge guovttis daid gaskkas
ee. Norgga stáhtaministtar, ássat Stockholmmas go fas eará ráđđehuslahtut galge
báhcit Christianiai, ja sin jođiheaddjin lei gonagas sadjásaš
.
Dárogiella, mii
duohtabeales lei dánskkagiella, šattai Norgga hálddahusgiellan. Norgalaš
