ALMMI SPEAJAL - Risttalašvuohta ja eallinoaidnu - page 27

27
Ipmila guvlui. Eiseválddit gilde lihkadusa, muhto pietisttalaš
risttalašvuohta bisui nanusin olu báikkiin Durdnosávžžis. Olb­
mot ledje hárjánan pietisttalaš risttalašvuhtii ja dan dihtii várra
leastadialaš lihkadus nu fargga ruohtasmuvai go de bođii gask­
kamuttos 1840­logu. Dasgo leastadianismma han maiddái
gullá pietisttalaš risttalašvuođa šládjii mas sárdnojuvvo
eambbo váibmui ja dovdduide go jurdagiidda ja olggul-
das vugiide. Dasa lassin lea leastadialaš čoakkalmasaid
ruohtas vuolgán ovdalis namuhuvvon gilirohkos-árbe-
vierus mas báikkálaš sárdnideaddji doallá čoakkal­
masa almmá ahte oktage báhppa lea mielde. Dákkár
čoakkalmasaid sáhtii doallat velá guovlluin ge gos
girkut ledje lahka, muhto čoakkalmasaid gohčodedje
jugakeahtesvuođa­ášši bargguid ovddideapmin – ja
dat eai stivrejuvvon konventikkelplakáhtas mii Ruoŧas
loahpahuvvui easka 1855 (Norggas 1842).
Pietismmas šattai musihkka ja lávlun dehálaš. Dánskkalaš
báhppa Hans A. Brorson lei sálbmačálli. Su sálmmain vuhttui
mihtilmas pietisttalaš árbevierru, muhto davvin lea maiddái
pietisttalaš lávlunvierru oidnosis. Pietisma lea erenoamážit Suo­
mas leamaš nanus risttalaš birrasiin gitta dálá áigái. Pietisttalaš
risttalašvuohta lea nudaddjon Sions Røst-árbevierus mii maiddái
lea váikkuhan leastadialaš sálbmaárbevieru. Dán árbevierus leat
duođalaš teavsttat mat deattuhit dan ahte dovdat oktavuođa
gillájeaddji Kristusiin. Viidáset biddjo deaddu várrejeaddji
sániide ipmilmeahttunvuođa birra mii báidná máilmmálaš ealli­
ma. Sion-Røst árbevierru lea olu sálbmagirjjiin, ja vuolggasadji
lea dávjá suoma lihkadusristtalašvuohta. Guovtti leastadialaš
lávllagirjjis vuhtto čielgasit pietisttalaš Sion-Røst -árbevieru
duogáš. Dat lávllagirjjit leat Vekterropet Ivgus ja Åndelige Sanger
Álttás.
Sámemišuvdna Sámi girkohistorjjás lei dehálaš dáhpáhus Thomas von Weste­
na sámemišuvnna ovdáneapmi. Københámmana ráđđehus
nammadii su mišunjođiheaddjin árrat 1700­logus. Mišuvdna
lei dehálaš stáhtii. Ulbmil lei oažžut danska­norgalaš álbmoga
oktasašvuhtii. Almmolaš ámmátgoddi ovdánii loahpageahčen
m l k m
g e d
p
m m
g j
e
Thomas von Westen.