ALMMI SPEAJAL - Risttalašvuohta ja eallinoaidnu - page 48

48
hismma váibmoláđisvuođa nissonipmilin. Go eiseválddit, geat
ledje gieldán risttalašvuođa 1600-loguin, oidne dán bácci olb-
muid ruovttuin, de navde sii ahte bearaš lea buddhisttalaš.
Bearaš ieš dulkui bácci katolalaš oskku mearkan. Symbolat leat
fleksibalat ja daid sáhttá geavahit iešguđetládje konkrehta dili
vuođul. Dáiddii maiddái M-bustávva geavahuvvon dainna lá-
giin sámi árbevierus? Olbmuin, geain dát bustávva lei badjelis,
sáhtte dulkon ahte bustávva suodjala: Bustáva guoddi lea dan
fámu suodjalusa vuolde mii gullá vuoiŋŋalaš ráđđejeddjiide
maidda bustávva čujuhii.
Dán áiggis lea silboallu bivnnuhis čikŋa, muhto datge lea geava-
huvvon earaládje. Silboallu geavahuvvui njuoratmáná gietkamis
suodjin eananvuolážiid ektui amaset sii lonuhit olbmománá
iežaset mánáin. Silboallu mas rieggát heaŋgájit, sáhttá maiddái
ipmirduvvot dego suovasgárrin maid geavahedje ovddeš girkuid
ipmilbálvalusas. Dáin lei mávssolaš oskkoldatlaš doaibma, ja
olbmot navde dás leat oaidnemeahttun fámut mat sáhtte gáhttet
dávddain ja lihkuhisvuođain.
Rituálat mat gáhttejit váralašvuođas, leat dovdosat. Olmmoš
sáhttá «russestit» dahje «sivdnidit» (dadjat Áhči, Bártni ja Bas-
si vuoiŋŋa nammii) go velleda nohkat, go boahtá ođđa báikái
dahje doaimmaha mávssolaš daguid árgabeaivvis. Risttalaš
jurddašanvuogi dahje árbevieruid geavaheapmi gáhtten dihtii
vejolaš váralašvuođaid vuostái, boahtá maiddái oidnosii viesuid
buressivdnideamis – jogo dannego viesus ii bálle orrut dahje go
ii hálit giksašuvvat boahtte áiggis viesus. Maiddái sálbmagirji
lea geavahuvvon dákkár gáhttemii, ja muhtomin sáhtii lohkat
Áhččemin-rohkosa ruovttogežiid vai bahá fámut eai beasa boahtit.
Ođđaáigásaš sámi kultuvrras lea dávjá oskkoldatlaš ja/dah­je
risttalaš oassi mielde. Ofelaš ja Guovdageainnu-stuimmit (Kau­
to­keino-opprøret) filmmain lea váldofáddá čájehit dáža osk­kol­
daga ja kultuvrra vuostevuohtan sámi risttalašvuođa ja eallin­
ádde­jumi ektui. Sámi oskkoldatlaš kultuvra čájehuvvo dan maŋit
filmmas guovtteládje. Eanetlogukultuvra ovddastuv­vo guovtti
dáža báhpa ja ovtta bismma bokte, ja fas unnitlogukultuvra, sámi
kultuvra, ovddastuvvo stuimmiideddjiid ja sin bearrašiid bokte,
ja maiddái dáhpáhusain main Lars Levi Læstadius doai­bmá
Gárasavvona girkus. Sin ovdanbuktin lea gitta das mo rešisevra
Stuorrabustáva M – Maria
symbola.
Čikŋa Juuls silbarávddis.
Šiella – geavaheaddji
geatkamii máná suodjalit
eananvuolážiin.
Čikŋa Juuls silbarávddis.