30
«Luondduolmmoš»
Sápmelačča identitehta lea maiddái luondu. Danne lea
son dávjá gohčoduvvon «luondduolmmožin». Dáidagat,
juigosat, divttat ja beaivválaš eallin deattuhit sápmelačča
gullevašvuođa lundui, ja dovdomearkkat leat dávjá vižžon
luonddu máilmmis. Son vádjola ollu luonddus ja danin
deattuha ahte
jođi lea buoret go oru.
Ollu máidnasiid ja muitalusaid fáttáid leat sápmelaččat
viežžan elliid máilmmis, dahje dat govvidit juonalaš
sápmelačča gii birge luonddus, ja birgehallá dainna ja gea
vaha dán máhtu fággádallat stáluin ja vuoitit vašálaččaid
badjel.
Go sápmelaš hállá dahje hupmá Sápp-Issáha – Isak Saba
birra, de várra eatnašat muitet su vuosttaš sápmelažžan gii
beasaiNorggaStuorradiggái(1906-1912),jagiileaSámesoga
lávlaga áhčči. Jus gullá Áillohačča namahuvvomin, de lea
dán namas sierra identitehta. Son han lei dovddus dáiddár,
girječálli ja juoigi.
Girjjistis
Muitalus sámiid birra
(mii lea ođđasit prentejuvvon
2013) Johan Turi čilge ge man deahálaš luonddueallin lea
sámi birgenláhkái ja millii:
Go sápmelaš boahtá moskkusgámmárii, de son ii ipmir báljo
maidige, go ii biegga beasa bossut njuni vuostá. Su jurdagat
eai golgga, go leat seainnit ja moskkus oaivvi alde. Ja ii leat
ge buorre sutnje orrut suhkkes vuvddiid siste, go lea biegga
ilbmi. Muhto go sápmelaš lea alla váriid alde, de sus lea oppa
čielggas jierbmi; ja jos doppe livččii čoakkánbáiki soames alla
vári alde, de veajášii sápmelaš čilget oppa bures su iežas áššiid.
