68
Girkodáidda, arkitektuvra ja musihkka
Girkut sámi guovlluin leat dávjá seammaládje hábmejuvvon go
girkut muđuige Norggas. Soames girkuin lea almmatge sierra
láganvuohta. Čohkkirasa girku lea ovdamearkka dihte boares
girku, Davvi-Ruoŧa boarraseamos girku. Girku huksejuvvui
1600-logu álggus go ruoŧa eiseválddit mearridedje girkuid
hukset deháleamos gávpebáikkiide sámiguovlluin. Čohkkiras
lea leamaš boares ja sajáiduvvan gávpebáiki. Girku lea máŋgii
divoduvvon ja ođastuvvon ja das lea dál sierra girkodoardna.
Ođđa áltártávvala lea dáiddár Bror Hjort hábmen ja dat lea
leamaš 1958 rájes. Jagis 1997 bidje girkui ođđa urgguid ja dan
lea Lars-Levi Sunna čiŋahan. Sihke áltártávvala ja urgguid čiŋa
heapmi lea vuolgán sámi birrasis.
Vaikko girkut Sámis eai leat nu olu earaláganat go girkut muđui
ge norggabealde, de muhtin girkut muittuhit aŋkke sámi árbe
vieruid. Váljoga girkus Kárášjoga báhppasuohkanis leat ivnnit
ja hámit maid sáhttá dulkot sámi mállegin: čielga rukses ja alit
ivnnit ja fiskesivnnat málekeahtes muorraseainnit – áibbas
eahpedábálaš boarr aset girkoarkitektuvrras.
Sámi girkobeivviin Anáris 2009, lei stuoralávvu ráhkaduvvon
girkolatnjan ja dasa čahke 700 olbmo. Lávus lei stuora árran.
(geahča gova).
Girkobeivviin čájehuvvui sihke sámi duodji ja sámi teologiija
digaštallojuvvui áŋgirit. Lullisámi báhppa Bierna Bientie sárdni
dii girkobeivviin. Girkobeivviid bohte lagabui 1000 olbmo.
Sámi girkobeaivvit leat maiddái leamaš Johkamohkis (2004).
Sámi girkobeaivvit leat sámi girkoeallimii oppalaččat leamaš
dehálaš oaivádussan ja dan vuođul lea šaddan fas beroštupmi
sámi teologiijai ja reflekšuvdnii das maid oskku mearkkaša
sámi risttalaš identitehttii. Girkuid Máilmmiráđi álgoálbmot-
prográmma oassálastima dihtii leat ollu sámi risttalaš olbmot
searvan riikkaidgaskasaš girkolaš álgoálbmotbargui ja ožžon
oaivádusaid riikkaidgaskasaš teologiijas ja girkoeallimis.
Sámi girkoeallima musihkas leat eanas árbevirolaš sálmmat ja
musihkka maid girkut muđuige geavahit ja dasto leastadialaš
lávlunárbevierru maŋemus 150 jagis. Sámi sálbmalávlun lei
dábálaš ruovttuin ja čoakkalmasain, nu maiddái girkus. Maŋe
