44
Čoahkkáigeassu
Don leat oassin iešguđet oktavuođain ja
neavttát oppa áigge iešguđet rollaid, ovda
mearkka dihtii don leat gánda dahje nieida,
ustit dahje oahppi. Don čájehat iešguđet
beliid alddát dieid rollaiguin.
Ruovttus dáhpáhuvvá vuosttaš sosialiseren
go oahpahallá doaibmat servodagas. Má
náid deháleamos oahppan vuohki lea
áddestallet rávisolbmuid láhttemiid. Go
mánná lea áibbas unni, de leat váhnemat
ovdagovvan. Muhto pubertehtas dáhpá
huvvá luovvaneapmi váhnemiin eret ja mii
dávjá dagaha riidduid. Sosialiseren galgá
du heivehit servodahkii ja oahpahit dutnje
iešráđálašvuođa.
Gávdnat iežas identitehta lea seammá go
dovddiidit iežainis. Nuorat geavahit ollu
áiggi ja návccaid dasa. Man ollu Identitehtas
lea bissovaš dahje fásta, na dan hárrái leat
ollu oaivilat. Muhto eatnašat oaivvildit ahte
sii leat seamma lágan olmmoš olles eallima.
Sihke árbi ja biras lea mielde hábmemin
olbmo.
Dolin ledje čielga vuordámušat das mak
kár ámmát ja rolla dus galggai leat. Odne
nuppástuvvá servodat oppa áigge. Nuo
rain lea stuorát friddjavuohta válljet ieš,
ovdamearkka dihtii oahpu, ámmáha ja
rolla. Muhto seammás go boahtteáigi lea
eambbo rabas, de dat maiddái lea eahpe
sihkkar.
Eai leat dušše earáid oaivilat min birra main
lea mearkkašupmi. Vuordámušat alccemet
leat maiddái dehálaččat. Jus oahppá juoidá
maid bures máhttá, de dat sáhttá addit
buorre iešdovddu. Dalle sáhttá leat álkibut
vajáldahttit alddis eará váilevašvuođaid.
Máidnosat leat heivehuvvon dihto joavk
kuide, ja ollu máidnosat spekulerejit ol
bmuid eahpesihkkarvuođaiguin. Nuorat
leat dávjá ohcamin iežaset ja leat danne
eahpesihkkarat. Máidnosat váikkuhit álki
but olbmuide geat leat dien eallindilis.
Muhtun oassi nuorain álget geavahit
gárrenmirkkuid dego duhpáha ja alkohola.
Sáhttet leat máŋga siva dasa, rávisolbmuid
ideála, báhtareapmi eret persovnnalaš
váttisvuođain ja váttis árgabeaivi, gárren
mirkkuid álkit fidnen, servodaga árbevierut
ja guottut ja joavkodeaddin du iežat bir
rasis. Olbmot reagerejit iešguđet láhkai
duhpáhii ja gárrenmirkkuide. Muhtumat
sorrojit johtileappot daidda go earát.
Norggas ii oaččo leat go 0,2 promilla alko
hola varas go vuodjá biillain. Juhkan dahje
gárrenbiilavuoddjis lea160geardde stuorát
várra goddot go čielggos biilavuoddjis.
Juhkan- dahje gárrenvuodjima ráŋggáštus
sáhttá leat beannot mánnobálká, golbma
vahku giddagasas ja massit vuodjingoartta
guovtti jahkái.
Gažaldagat
1 Mii lea sosialiseren?
2 Mii lea identitehta?
3 Makkár sivaid dihtii borggihišgohtet
olbmot?
4 Man guhkes áigái sáhttá massit
vuodjingoartta?
