51
Seksuála láddan. Vuosttaš geardde seksa
Go nieiddain álget mánodávddat, de sáhttet oažžut mánáid.
Nieiddat leat dalle seksuálalaččat láddan. Norgga nieiddat
ožžot árabut ja árabut mánodávddaid. Iskkadeamit maid
skuvladoaktárat čađahedje 1928:s Oslos, čájehedje ahte sullii
40 proseantta 14 jahkásaččain ledje ožžon mánodávddaid.
1970:s lei lohku lassánan 80 prosentii. Odne leat diet logut
velá allelis. Áššedovdit eai leat ovttaoaivilis das manne nu
lea. Sivvan dasa sáhttá leat buoret borramušat ja buoret
eallindásit, muhto muhtumat gal ballet dan sivvan leat
mirkkot maid mii luoitit lundui.
Dábálaččat vásset máŋga jagi maŋŋá go leat ožžon
mánodávddaid ahte lea vuosttaš gearddi seksa. Norgga
gaskamearálaš-nieida oažžu mánodávdda go lea 13-14 jagi,
ja son lea váile 17 jagi go vuosttaš geardde anaša.
Gaskamearálaš-gánda lea birrasii 18 jagi go vuosttaš gearddi
anaša nieiddain. Muhto gánddat eai látta nu árrat seksuá
lalaččat.
Mii leat namuhan «gaskamearálaš-gándda» ja «gaska
mearálaš-nieidda», muhto sii dieđusge eai gávdno duohta
máilmmis. Dan sadjái baicce leat lohkameahttun variašuvn
nat olbmuid gaskkas. Logut čájehit ahte ovdamearkka dihtii
sullii 25 proseantta norgalaš 19-jahkásaččain eai leat anašan
geainna ge. Muhto ii leat sihkkar ahte sii hállet dahje hupmet
dan birra jitnosit gal, muhto lea gale nu ahte liikojit rábmot
dan birra. Ja rábmás olbmuide han dábálaččat jáhkket. Eanaš
nuorat jáhkket ahte sin ustibiin leat eanet seksa vásáhusat
go sis. Dan čájehit máŋga guorahallama. Duohtavuođas leat
buot nuorat uhcit eanet eahpesihkkarat dán áššis.
Guottut seksuála doaimmaide leat ollu nuppástuvvan
maŋimuš 40–50 jagi dán riikkas: Eanaš olbmot hállet
eanet seksa birra. Kondomat ja p-pillat leat dagahan ahte
háliitkeahtes áhpehisvuođat leat geahppánan, ja frid
djavuohta mearridit ieš lea buorránan. Muhto dahká go
bat dát válljen álkibun go ovdal? Bagadusat dasa mii lea
heivvolaš ja heivemeahttun, varierejit ollu birrasis birrasii ja
gullet kultuvrralaš ja religiovnnalaš
norpmaide
.
guoddu:
holdning
