27
Varra fitná maiddái čoliin viežžamin bibmosiid maid čoalleseallat leat njamman
biepmus. Dát bibmosat čuvvot varragolgosii ja juhkkojuvvojit buot seallaide miehtá
rupmaša. Birrajohtimis finada varra vuoivasis maid. Vuoivvas lea olgešbealde čoavjjis
ja goziha visot váttis ávdnasiid mat bohtet rupmašii. Vuoivvas ráhkada maiddái ođđa ja
dárbbašlaš ávdnasiid maid seallat dárbbašit, muhto maid eai máhte ieža ráhkadit. Vuoivvas
dahká maid olu eará deaŧalaš bargguid, ja čorge ja fuolaha ahte varas leat visot ávdnasat mat
galget. Muhtin varraseallat suddjejit min amamet buohccát. Birra jođettiineaset rupmašis áicet
dát varraseallat leat go baktearat dahje virusat njommon min rupmašii ja dahkamin vahága. Dat
leat min iktiseallat. Dat dieđihit eará seallaide, mat dearahit
47
ja borralit baktearaid ja virusiid ja bilidit daid
amaset dahkat dávdda. Dáid seallaid gohčodit hoaidiseallan.
Varas leat maiddái seallat mat sáhttet savvohit háviid. Go mii vardigoahtit, de dahkagohtet dát seallat gara. Ii mana
guhkes áigi dan rájis go vardigoahtá dássážii go vardin bisána. Go vardit, de massit veaháš vara. Dat ii daga maidege,
dasgo rupmašis lea valjis varra, ja oppa áigge ráhkaduvvá ođđa, dearvvas varra.
46
Čáhcefáhtti lea gužžaráhkku.
47
Dearahit lea boahtit johtilit dahje fáhkkestaga.
Biepmu mainna seallat leat geargan, doalvu varra mani
muččaide. Olu lea čáhci ja veaháš leat eará bázahusat. Dát
šaddá cissan dahje gužžan. Manimuččain golgá cissa/gužža
– uriidna – čáhcefáhttái,
46
gosa čoahkkana dassážii go galgat
cissat/gužžat.