24 / 46
Juos rumaš galgá eallit, de ferte oažžut borramuša ja
juhkamuša. Mii oažžut rupmašii máŋggalágan bibmosiid
26
go borrat ja juhkat, muhto rumaš ii sáhte atnit buot daid.
Borramuša fertet smávvet – suoskat, njiellat ja suolbmudit
– vai iešguđetlágan bibmosat bohtet ávkin ja seallat sáhttet
válljet daid bibmosiid maid dárbbašit.
Neallje bibmosa leat valjis borramušas. ja dat leat
proteiinnat, karbohydráhtat, buoidi
ja
čáhci.
Oastte
eahppela!
Proteiinnaid
dárbbaša rumaš go
galgá ráhkadit ođđa seallaid, dasgo
geažos áigge jápmet muhtin viessalan
27
seallat, ja rumaš ferte ráhkadit ođđa
seallaid.
Mánát dárbbašit olu proteiinnaid vai
sin rupmašat sáhttet ráhkadit olu ođđa
seallaid ja šaddat ja stuorrut. Mielkkis,
láibbis, vuosttás, guolis ja bierggus leat
eatnat proteiinnat. Vitamiinnaid oažžut
vel lassin go borrat diekkár borramuša.
Vitamiinnaid dárbbašit dušše veaháš.
Sáhtát govahallat ahte proteiinnat
leat fiellut ja spihkárat maiguin
hukset ođđa seallaid, ja vitamiinnat
leat fas sahá ja veažir.
Karbohydráhtat
addet fámuid –
energiija
28
– sihke seallaid ráhka-
deapmái ja duhkoraddamii, bargamii
ja lášmmohallamii. Lea buorre borrat
karbohydráhtaid oktan fiiberiiguin.
Fiiberat leat dakkár borramuš maid
seallat eai dárbbaš. Muhto čoalit
dárbbašit fiiberiid, go dat hoiget
borramuša čoliid čađa. Roavvaláibbis
ja buđehiin ja šaddosiin ja ruotnasiin
leat karbohydráhtat oktan fiiberii
guin. Fiiberat leat buorit čoliide. Niso
láibbis, sohkarjuhkosis,
29
njálgosiin ja
jiekŋalávccas leat olu karbohydráhtat,
muhto eai fiiberat.
Buoiddi
eat dárbbaš olu. Eat dárbbaš
eambbo buoiddi go dan maid oažžut
go borrat guoli, bierggu ja vuosttá ja go
juhkat mielkki. Buđetlasttain ja gáhkuin
ja njálgosiin lea valjis buoidi, nu ahte daid
galggašeimmet borrat dušše duollet dálle.
Čáhci
čuovvu masá álo daid ávdnasiid
mat leat borramušas. Dasa lassin lea
olu čáhci buot juhkamušain maid mii
juhkat. Rumaš dárbbaša olu čázi, dasgo
čáhci čađat lahcá
30
olggos rupmašis
vuoiŋŋanasa, bivastaga,
baikka ja gučča
mielde.
26
Biepmus lea biebmoávnnas dahje ávdnasat main biebmu lea ráhkaduvvan.
27
Váiban.
28
Energiija lea árja.
29
Sohkarjugus lea bruvsa.
30
Golgat dahje goaikut veaháš