186
Áviissat
Áviisa sisttisdoallá sihke dieđuid ja oaiviliid. Ođassiidduin
sáhttit lohkat sihke dáhpáhusaid, dieđuid ja daid duogážiid
birra. Stuorámus áviissain leat sihke sisriikka- ja olgo
riikkaságat. Doaimmaheaddjičállosis
bohtet ovdan áviissa
doaimmahusa oaivilat dihto áššis. Jus ovdamearkka dihtii
politihkkárat dihto gielddas/suohkanis leat mearridan heait
tihit muhtin giliskuvlla, de oažžut dieđuid dan birra ođas
siidduin. Daid maid áviisa oaivvilda ášši birra, sáhttá lohkat
doaimmaheaddjičállosis. Áviissain lea maiddái digaštallan
siidu gosa lohkkit sáhttet čállit oainnuideaset.
Sámi áviissat
Vuosttaš sámi áviisa almmuhuvvui jagiin 1875-1875. Áviissa
olles namma lei
Muittalægje čuvgetusa haliduvvidi sami
gaskast
ja doaimmaheaddjin leigga Christian Andreassen ja
Peder Larsen Ucce. Soai goappašagat leigga vázzán Romssa
oahpaheaiskuvlla.
Áviisa bođii olggos oktii mánnui, ja olggosaddinbáiki lei
Čáhcesuolu. Áviissa ulbmilin lei almmuhit sápmelaččaide
ođđasiid sámegillii. Álgonummariin doaimmaheaddji An
dreassen čállá Norgga riikkastivrejumi birra ja mii Stuorra
dikkis dáhpáhuvvá. Ucce fas čilge guhkit čálusráiddus man
ávkkálaš oahpahus ja čuvgehusdoaimmat leat.
Muhto Muittalægje ii ceavzán go golbma jagi. Áviisa oaččui
uhcán lohkkiid. Dasa lassin Andreassen buohcagođii, ja
áviissa loahpahettiin son čilge ahte áviisa lea šaddan sutnje
stuorra olggosgollun ja áigegáibideaddjin.
Otne lea dilli áibbas eará láhkai. Stáhtabušeahtas lea sierra
poasta man namma lea «sámi áviissaid preassadoarjja».
Preassadoarjja ásahuvvui 1969:s. Jagi 2011 juolluduvvui
buohkanassii 23.011000 norgga kruvnnu stáhtadoarjja sámi
áviissaide. Doarjja lea sihke doaibmadoarjja ja gielladoarjja.
Otne leat 4 áviissa mat ožžot sámi áviissa preassadoarjaga.
Dát njeallje áviissa leat:
• Ávvir, jagi 2011 lei deaddilanlohku 1088
• Ságat, jagi 2011 lei deaddilanlohku 2797
