Č O A H K K Á I G E A S S U
Eallinoaidnohumanismmas eai gávdno bassi eaige agálaš teavsttat
maid muitalit mo olbmot galget eallit dahje mo ja makkár rituálaid
galget čuovvut. Datte gávdnojit teavsttat eallinoaidnohumanismma
birra mat sáhttet hástalit doaibmat ja smiehttat eallima čiekŋalis
gažaldagaid birra.
•
EALLINOAIDNOHUMANISMMA TEAVSTTAT
Kristian Horn lei humanetihkár ja lea teavsttaid bokte čilgen iežas
oaiviliid olbmo govahallama birra. Son oaivvilda ahte buot olbmot
govahallet áššiid maid dieđa ii sáhte čilget. Datte olbmot eai sáhte
gáibidit ahte sin govahallamat galget guoskat buohkaide. Govahal
lamat galget bissut govahallandásis, ja eai loktejuvvot dieđu dássái.
Son oaivvilda maid ahte olbmot berrejit áigodagas riegádeami
ja jápmima gaskka deavdit nu ahte gaskaneasvuođa beroštupmi
ja ustitlašvuohta fátmmasta buot mii eallá.
•
GUOVDDÁŠ OASIT EALLINOAINNUIN EARRET EALLINOAIDNO-
HUMANISMA
Naturalismaeallinoaidnu oaivvilda ahte duohta lea dušše dat
maid sáhttá guoskkahit, vásihit, mihtidit ja vihkket. Luonddulágat
leat guovddážis. Olmmoš lea oassi luonddus dahje dego okta eal
li eará ealliid gaskkas. Kultuvra nu mo musihkka, girjjálašvuohta,
hutkáivuohta ja vuoiŋŋalašvuohta ja osku leat boađus olbmo
doaimmalašvuođas. Naturalismaeallinoainnu etihkka lea olbmos
alcces. Sis eai leat báhkkomat eaige njuolggadusat maid čuvvot.
Juohkehaš galgá smiehttat: Makkár váikkuhus leat mu dagus? Ja
válljet dan dagu mii addá buoremus bohtosa.
Holistalaš eallinoaidnu čilge ahte buot gullá oktii ja ahte mii leat
oassin dan oktasaš vuoiŋŋalaš duohtadilis. Buot olbmuin lea friddja
vuohta ohcat ja eallit iežaset eallinoainnuin. Olmmoš sáhttá geava
hit buot eallinoaidnoárbevieruid jurddavuođu (maiddái oskkoldatlaš
eallinoainnuid) dán persovnnalaš bargui. Holistalašvuohta vuhtto
čielgasit sámi servodagas. Máŋggabealatvuohta lea ideála ja olb
mot vigget garvit spesialiserema. Jurddavuođđu leamaš:
Skuvla
oahpaha teoriija ja máilmmálaš dieđuid ja ruoktu oahpaha luond-
dumáhtu.
Boađus lei ahte olbmot ohppe ja máhtte máŋga jurdda
šanvuogi, ja maiddái eallinoainnuid birra. Seammás máhtte gea
vatlaš bargguid ja jierpmálaš luonddugeavaheami. Holistalaš Lihttu
dáhttu ovddidit, máŋggabealatvuođa, gierdevašvuođa ja ráhkis
vuođa.
