ALMMI SPEAJAL - Risttalašvuohta ja eallinoaidnu - page 87

87
olbmuide. Sis leamaš sekulariserejuvvon oskkoldatkritihkkavuohki.
Dovddus oskkoldatkritihkkárat ledje Karl Marx ja Sigmund Freud ja
Bertrand Russell. Sii čuvvo sekulariserejuvvon oskkoldatkritihkka­
vuogi. Ollu oskkoldatkritihkkárat maŋŋá leamaš čadnon sin oskkol­
datoidnui.
Karl Marx oaivvildii ahte oskkoldat lea olbmuid báhtareapmi illu­
soralaš lihkkodillái, vai beassá eret duohta eallindilis. Dán láhkái
olmmoš šattai passiiva ja fuollameahttun.
Freud fas oaivvildii ahte olbmot geain ledje nevrohtalaš dovdo­
mearkkat ja váttisvuođat «čákŋe» oskumáilbmái vai birgejedje
eallimis. Son oaivvildii ahte olbmot váilevaš máhtu geažil dulkojedje
rašuvnnalaš dárbbuid badjellunddolaš rámma sisa.
Russell oaivvildii ahte osku ja dieđa leaba vuostálaga. Osku ii sáhte
duođaštit ja dat lea huksejuvvon dušše dovdduide. Dieđa vuođđun
lea diehtu maid sáhttá duođaštit.
Daidda- ja musihkkaovdanbuktimat mat
speadjalastet humanismma Eallinoaidnohumanismmas eallinoaidnun eai leat sierra oaivi­
lat dasa mii lea buorre ja heajos dáiddalaš ovdanbuktin mii
iešalddis lea eallinoainnus oassin. Go humanisttat geavahit
dáidaga ja eará estehtalaš ovdanbuktimiid seremoniijain, de
geavahit sii ávkin viidát humanisttalaš kulturárbevieruid. Ollu
olbmuide dáiddamuosáhus riggudahttá eallima. Buot leat
dehálaččat mat ii­oskkoldatlaš ja ii­myhtalaš láhkái govvidit
dehálaš oktasaš olmmolaš dovdduid olbmo sajádaga hár-
rái luonddus ja kultuvrras. Mielsivdnádusat ja olmmošlaš
searvevuođat leat visot juoga man láhkái humanisttalašvuođas
oaiváduvvon. Eallinoaidnohumanisttaide lea dáidaga dehálaš
bealli ahte dat atná fuola olbmuin. Dáidda galgá su láhkásis
čájehit ovddasmorraša dasa mii lea rašši ja veahkehit olb­
muid luvvejuvvot eret vuolásnjeaidi fámuin. Viidáset lea sáhka
várrogasvuođa čájehit lundui oppalaččat ja diktit iežas ovdošit
dan dihtii. Dáidda mii buktá ovdan ahte atná árvvus eallima
máŋggabealátvuođa, addá vejolašvuođa eallimii addit sierra­
láganvuođa, ja dáidda mii addá olbmui illudovddu, ráhkisvuođa
DIGAŠTALLAN
Ovdamearka ođđaset áiggis, lea
brihttalaš musihkkár John Lennon
(1940–1980). Son lei The Beatles
guovddáš miellahttu gitta dassážii
go joavku heaittihuvvui jagis 1970.
Okta su lávlagiin «Imagine», jagis
1971, ovddasta guovddáš humanist­
talaš sániid ráfi ja olbmuid oktii­
gullevašvuođa birra.
Loga teavstta ja digaštala manne
dát lávlla ovddasta humanisttalaš
árvvuid.
m