290
Adam Smith (1723-1790) gii lei mielde vuođđudeamen
liberalismma, oaivvildii ahte mađi uhcit stáhta seaguha iežas
olbmuid ovdáneapmái, dađi buoret dat lea servodahkii.
Son oaivvildii ahte stáhta ii galgan seaguhit iežas
priváhta
doaibmabijuide
ja
friddja gilvui
mat leat guokte dehálaš
ekonomalaš prinsihpa.
Go fitnodagat gilvalit kundariid dahje gávpeverddiid alde,
de lea dat gii fállá rivttes gálvvu rivttes áigái, gii vuoitá gilvvu.
Amerihkás gal dáhttot praktiseret dán modealla.
Márkanekonomiija lea fas ekonomalaš vuogádat man
már
kanat mearridit
. Jus ovdamearkka dihtii máŋggas háliidit
oastit videokamera, de daddjo ahte lea stuorra
jearru
.
Buvttadeaddjit sáhttet loktet hatti ja dattetge nagodit
vuovdit buot maid ráhkadit. Hatti lokten dahká ahte earát
ge álget ráhkadit videokameraid, danne go gánniha. Dalle
njiedjá haddi danne go eanebut fállet videokameraid. Šaddá
garra gilvu ja máŋga buvttadeaddji šaddet hálbbidit iežaset
gálvvuid vai nagodit vuovdit.
Márkanekonomiija doaibmá dan láhkai ahte buvttadeaddjit
fállet
dakkáraš gálvvu mii lea eanemus gánnihahtti. Mearri
deaddjin lea maid mii háliidit oastit, nu daddjon
jearru
.
Jearu
ja
fálu
lága mearkkašupmi lea ahte márkan mearrida
gálvvuid hattiid.
Stáhta rolla
Stáhta lea passiiva márkanekonomiijas. Mii mearkkaša ahte
stáhta ii háliit stivret ekonomiija, muhto diktá márkana
hálddašit.
Muhto stáhta dárbbašuvvo bisuhit ráfi ja ortnega ja skihka
servodagas. Danne lea politiija hui dehálaš ja dárbbašlaš.
Dasa lassin stáhta fápmu lea huksejuvvon lágaiguin, nu ahte
šaddá
riektestáhtan.
Dat mearkkaša ahte duopmostuolut
galget leat iešstivrejeaddjin. Earret eará sáhttet duopmo
stuolut sihkkarastit dan ahte eiseválddit eai sáhte dahkat
veahkaválddi ássiid vuostá.
márkanekonomiija:
markedsøkonomi
kunddar, gávpeverdde:
kunde
jearru:
etterspørsel
fállu:
tilbud
buvttadeaddji:
produsent
Eaŋgalas professor Adam
Smith (1723-1790) lei
mielde vuođđudeamen
liberalismma ideologiija.
