48 / 78
48
Leastadialaš suorggit
Maŋŋel go Raattamaa jámii 1898:s šadde leastadialaš moriiduslihka-
dusa vuostelasvuođat hui oinnolaččat ja dagahedje fargga čielga ear-
ránemiid. Earráneami sivva lei muhtun muddui jearaldat ahte mii lea
rievttes osku, muhto ledje maiddái iešguđetlágán oainnut das mot
moriidusa doaimmat galge čađahuvvot ja geat galge leat jođihangotti
njunnošis. Dávjá čuovvoledje oskkolaččat iežaset báikkálaš sárdni-
deddjiid ja sin oainnuid das mii lei rievttes ja boasttu oahppa. Danne
leat earráneami sivat sihke vuostelasvuođat organisašuvnna ja oah-
pa dáfus, ja maiddái persovnnalaš vuostelasvuođat moriidusa
jođiheddjiid gaskkas.
Lei stuora hástalus organiseret barggu Amerihkás. Doppe eai
lean stáhtagirkut eai ge árbevirolaš našuvnnalaš ja kultuvrralaš ovtta-
dagat maidda sáhtii dorvvastit, ja olu dain leastadialaš moriidusa
riidduin vulge das go ovttaskas jođiheddjiin ledje iešguđetlágán oain-
nut das mot bargu lei organiserejuvvon. Váttisvuođat maiguin
leastadialaččat deaividedje "ođđa máilmmis", váikkuhedje maiddái
Davviriikkaid diliide ja nannejedje daid vuostelasvuođaid mat juo
gávdnojedje doppe.
Historjjálaččat ii sáhte dadjat ahte okta joavku lea eambbo "ál-
govuolggalaš" go eará joavku, vaikko dat ovttaskas joavkkut dávjá
čilgejit ášši dainnalágiin. Buot joavkkut leat vuolgán dan seamma
moriidusas mii bohciidii Læstadiusa sárdnideami bokte ja maid Juha-
ni Raattamaa ja eará sárdnideaddjit Sámis, Duortnosleagis ja eará
báikkiin jotke. Iešguđetlágán sárdnidanvuogit ja iešguđetlágán vuogit
dulkot teologalaš áššiid badjánedje dađistaga ja dagahedje ahte mo-
riidus juohkásii máŋgga suorgái. Ii leat álki oanehaččat čilget daid
iešguđetge earránemiid ja daid duogáža. Go logahallá buot stuorit ja
smávit surggiid, de gártet gitta 17 iešguđetlágán leastadialaš suorggi.
Álkivuođa dihte sáhttit dadjat ahte Norggas leat golbma leastadialaš
váldosuorggi:
*
Easkariegádeaddjit
, mii lea eanemusat leavvan Ofuohtas ja
Lofuohtas
*
Ivgu-suorgi
, mii lea viidát leavvan Davvi-Romssas (juohkásan
guovtti suorgái 1992:s)
*
Álttá-suorgi
, mii lea eanemusat leavvan Finnmárkkus.
Dasa lassin leat Norgga bealde muhtun smávit joavkkut eará leasta-
dialaš surggiin. Deaŧalepmosat dáin leat
Boaresleastadialaččat
,