67 / 98
66
Buori ja bahá erohus adno dávjá vuođđo vuostelasvuohtan eallimis.
Oskkolaš máilmmis sáhttá oaidnit dán vuostelasvuođa Ipmila ja
Neavrri doarrumin. Dát jurddašanvuohki lea hui dábálaš
teistalaš
oskkuin, dat mearkkaša oskkuin mat deattuhit dan ovtta Ipmila (juvd-
dálaččat, risttalaččat ja isláma), muhto eará oskkolaš árbevieruin eai
leat eallima vuostelasvuođat nu guovddážis. Sámi dološ oskkus omd.
eai oskon čielga bahá fámuide. Dát jurddašanvuohki bođii sámi árbe-
virrui risttalašvuođa mielde. Sámi árbevierus ledje baicca iešguđet-
lágán váralaš fámut, fámut mat vuostálaste eallima ja áite dan moiv-
viin ja jápmimiin. Muhtomin sáhtte dát fámut leat
buoredáhtonat
ol-
bmuid ektui ja veahkehit sin. Ležže dal váralaččat dahje eai, dat vulg-
gii das man bures dat doahttaluvvojedje. Jus eai doahttaluvvon, de
sáhtte jorgalit olbmuid vuostá ja vahágahttit sin. Danne ii leat eallima
gilvu sámi dološ oskkus nu čielgasit buori ja bahá doarrun, muhto
baicca buori ja váralačča doarrun.
Noiddiid birra
Noaidi lei sámi servodaga oskkolaš jođiheaddji. Son lei njunuš buot
das mii gulai eallima ráđđejeaddji fámuid oktavuhtii. Læstadius muita-
la ahte noiddiid atne hui árvvus ja gohčoduvvojedje álbmoga jierbmin
dahje báhppan. Noaiddit sáhtte maid gohčoduvvot “profehtan” danne
go máhtte einnostit boahtteáiggi.
Noaidi sáhtii leat ávkkálaš veahkki buozanvuođaid oktavuođas
ja eará bárttiid oktavuođas maiguin ii birgen ieš akto. Muhto noaidi
sáhtii maid leat váralaš olmmoš, danne go jus son suhtai, de ii lean
buorre diehtit maid son sáhtii fuomášit. Go noaidi galggai bargguidis
doaimmahit, de ledje hirbmat váralaš fámut maiguin son dáistalii.
Noaidedoaibma gáibidii olu máhtolašvuođa ja čehppodaga, ja muhto-
min dáhpáhuvai ahte geavai boastut. Son sáhtii ieš massit heakka
jus ii lean várrogas. Boarraseamos čállojuvvon muitalusas noaiddi
birra 1170-logus (
Historia Norvegia
) muitaluvvo ná:
Muhtomin go muhtun risttala∏∏at ledje gávppaªeame sápmela∏∏aiguin
ja ∏ohkkájedje singuin beavddis, de gah∏ai dálu eamit fáhkkestaga ja
jámii. Risttala∏∏at moraªtiªgohte ja váidaliªgohte, muhto sápmela∏∏at
eai váldán dan veah᪠ge duoπas. Son ii leat jápmán, lohke, muhto lei
muhtun noidon su guhte udnui sutnje bahá, ja lei álki fas ealáskahttit su.
Dasto lebbii muhtun noaidi ránu láhttái; dan vuolde lei son ráhkkanan
lávlut báhkinlaª lávlagiiddiis. Dasto son loktii unna gáráΩa áibmui; das
Mii lea buorre ja mii lea váralaš