234
Kriminalitehta leat dagut mat leat lágaid
vuostá maid Stuorradiggi lea dohkkehan.
Duopmostuolut mearridit sivalašvuođa
gažaldagas ja mearridit man garra duopmu
galgá leat juohke áššis.
Vearredagut leat duođalaš láhkarihkkumat
mat sáhttet ráŋggáštuvvot giddagassii
guhkit go guđa mánnui. Dábáleamos
vearredagut leat vuoitovearredagut, ovda
mearkka dihtii suoládeapmi. Liŋkaleapmi
gehččo rihkkumuššan.
Dahkkojit maiddái ekonomalaš vearre
dagut, ovdamearkka dihtii ruhtabuiján,
vearronjihtan ja korrupšuvdna.
Birasvearredagut leat vearredagut mat
bilidit sihke olbmuid ja luonddu odne ja
boahtte áiggis. Ovdamearkka dihtii leat
fitnodagat mat nuoskkidit.
Kriminálastatistihkka lea statistihkka mii
muitala vearredaguid loguid ja šlájaid.
Muhto ollu láhkarihkkumat eai váidojuvvo
ja dan sivas eai boađe mielde statistihkkii.
Lea čielggas ahte leat eanet albmát dahje
dievddut go nissonat geat rihkkot lágaid.
Ráŋggáštus galgá sihke hehttet ahte láhka
rihkku dahká ođđa ráŋggáštahtti dagu, ja
baldit earáid dahkamis kriminála daguid.
Sáhkut, evttolaš ja eavttuhis giddagasat
leat ráŋggáštusaid ovdamearkkat.
Ráŋggáštussii sáhttet čadnot sierra eavt
tut. Ulbmilin lea hehttet ahte láhkarihkkut
dahket ođđa ráŋggáštahtti daguid. Son
gii lea dubmejuvvon, galgá bearráigehč
čojuvvot. Dan bearráigeahččá kriminála
fuolahus friddjavuođas.
Servodatráŋggáštus
mearkkaša
ahte
dubmejuvvon olmmoš sáhttá bargat barg
guid mat leat servodahkii ávkkálaččat dan
sadjái go giddagasas čohkkát ja sáhkuid
máksit.
Buot gielddain lea riidočoavdinráđđi mii
gieđahallá sihke ráŋggáštus- ja siviilaáššiid.
Dat sáhttá maiddái meannudit kriminála
áššiid maid kriminála vuolleagi nuorat (15)
leat dahkan.
Jus ášši ii leat nu duođalaš, de dahkko
áššáskuhttinheaitta, ovdamearkka dihtii
jus dahkki lea nuorra ja ii ge leat ovdal
dubmejuvvon. Áššáskuhttinheaitta meark
kaša ahte son ii áššáskuhtto.
sivalašvuođagažaldat:
skyldspørsmål
liŋkaleapmi:
naskin
liŋká:
nasker
GAŽALDAGAT
1 Mii lea erohus liŋkaleamis ja
suoládeamis?
2 Namut iešguđet lágan vearredaguid.
3 Maid mii diehtit mas kriminalitehta
vuolgá?
4 Mii lea ráŋggáštusa ulbmilin?
Čoahkkáigeassu
