Ovttas - Oskkoldagat ja eallinoaidnu - page 100-101

risttalašvuohta
99
John Wycliffe 1328–1384
John Wycliffe lei teologiija professor
Englánddas 1300-logus. Son ii liikon ahte
poavas lei nu stuorra fápmu. Su mielas
lei boastut ahte olbmot galge
máksit vearu girkui. Son logai biibbala
hui dárkilit ja son fuomášii ahte biibbalis ii
čuoččo mihkkege poava ja bassi olbmuid
birra. Wycliffe oaivvildii ahte poava ja bassi
olbmuid govvosat galge eret girkus. Ollugat
čuovvuledje Wycliffe jurdagiid
ja ledje suinna ovttaoaivil. Sii
johte miehtá riikka ja muitaledje
olbmuide mii čuoččui biibbalis.
Girku ii liikon ahte Wycliffe ná
barggai, ja ollugat su mielbargiin
goddojuvvojedje.
Jan Hus 1371–1416
Wycliffe girjjit levve miehtá
Eurohpá ja okta dain gii logai
dáid girjjiid, lei Jan Hus. Son ásai
Prahas, Čehkás. Son lei oahpa-
headdji universitehtas ja báhppa. Hus liikui
Wycliffe jurdagiidda. Maiddái Hus cuiggodii
báhpaid ja poava ja sin riggodagaid. Hus
oaivvildii ahte sii ávkkástalle dábálaš ja gea-
fes olbmuid.
Gaskaáiggis lei dábálaš ahte sártnit gir­kus
ledje latiinnagillii. Dábálaš olbmot eai ádden
latiinnagiela ja sii eai ádden mii sárdno­
juvvui girkus. Eahket­mállásiidda ožžo duš­
še báhpat juhkat viinna. Dábálaš olbmot­
ožžo dušše láibbáža. Hus ii liikon dása. Son
sárdni­diš­gođii čehká-gillii, nu
ahte buot olbmot áddejedje maid
son sártnui. Dasa lassin son attii viinna
maiddái dábálaš olbmuide.
Poava ii liikon dasa maid Hus barggai. Son
biddjui eret girkus. Hus šattai dikki ovdii, ja
doppe son dubmejuvvui jápmimii ja gillái
buollinduomu. Olbmot suhtte garrasit go
gulle mo Husain lei geavvan. Sii suhtte nu
garrasit ahte buollái soahti mii bisttii gitta
dassái go poava fertii vuollánit. Muhtin Husa
evttohusat šadde lobálažžan. Girkus ožžo
sárdnidišgoahtit čehká-gillii, viidna lei buoh-
kaide ja báhpat ožžo lobi náitalit.
Martin Luther ja
refor­ma­šuvdna
1483–1546
Luther lei duiskka muŋka
gii garrasit cuiggo­dii poava
ja girku. Son oaivvildii ahte
poa­va geavahii menddo ollu
ruđa, ja ahte son ii ádde biib-
bala rivttes láhkai. Luther
lei hirpma­huvvan das man
unnán olbmot dovde ja dihte
risttalašvuođas. Son da­
jai ahte olbmot fertejit oahppat
biibbala sisdoalu iežaset gillii, jos
galget oahppat risttalašvuođa ja
sáhttit oskut. Luther celkkii ahte biib-
bal ferte jorgaluvvot. Dasto son čálii brea-
vaid riikkaid eiseválddiide ja gonagasaide.
Breavaid bokte Luther ávžžuhii sin skuvl­laid
hukset, ja oahpahit buot mánáid lohkat.
Loahpas ledje ollu olbmot ja báhpat geat
vuostálaste girku ja poava. Dalle šattai
reformašuvdna. Dat mearkkaša ahte stuor-
ra rievdadusat dáhpáhuvve girkus. Martin
Luther lei guovddážis dán reformašuvnnas.
Martin Luther gáibidii ahte
biibbal galggai jorgaluvvot
buot gielaide.
98
400-logu m.Kr. rájes johtigohte Davvi-
Eurohpás olbmot Gaskameara biras
riikkaide. Sii gulle risttalašvuođa birra
ja válde dáid ságaid mielde go manne
fas davás. Poava ja báhpat sádde­
jedje miššonearaid ja muŋkkaid
Davvi-Eurohpái. Ná leavai risttalaš­
vuohta miehtá Eurohpá. Dát dáhpá-
huvai gaskaáiggis mii lei gaskal 500- ja
1500-logu. Loahpas lei risttalaš­vuohta
leavvan miehtá Eurohpá ja šaddan oassin
olbmuid árgabeaivvis.
Báhpat dolle ipmilbálvalusaid, ja
muŋkkat ja nonnat oahpahedje­olbmui-
de risttalašvuođa eallin­njuolgga­dusaid.
Kloastarat sáhtte doaibmat sihke skuvlan
ja buohcceviessun. Riggáid gánddat ožžo
vázzit skuvlla muŋkkaid luhtte. Sii ohppe
lohkat ja čállit latiinnagiela. Latiinnagiella
lei dan áigge girjegiella.
Olbmot galge máksit vearu girkui ja báh-
paide. Muhtimat skeŋkejedje eatnamiid
ja eará riggodagaid girkui ovdal go jáp-
me, vai sii beasašedje albmái maŋŋá jáp-
mima. Dainna lágiin ožžo báhpat bálkká,
ja girku šattai rikkis.
Girkut čiŋahuvvojedje čáppa ja divr-
ras málejuvvon govaiguin ja čiŋaiguin.
Báhpat ja bismmat čiŋadedje divrras bik-
tasiiguin ja borre njálgga borra­mu­šaid.
Sin eallin lei riggáid eallin. Eai buohkat
liikon dasa, ja ollu ol­bmot
vuostálastigohte poava ja
girkohearráid.
Ollu girkut leat čábbát
čiŋahuvvon.