![]()
risttalašvuohta
102
103
Miššonearat
Sin geat bohte Sápmái oahpahit olbmuide
risttalašvuođa, gohčodedje miššonearan.
Eai buot miššonearat nu mielas vuolgán
Sápmái, go dáppe lei stuorra oassi jagis
seavdnjat ja buolaš. Dáhpáhuvai ahte eise
válddit fertejedje bágget muhtumiid deike
miššonearan. Dáid miššonearain ii lean
álo buorre áigumuš. Muhtimat baicce
vuvde buolleviinni ja eará. Earát fas ledje
hui áŋgirat bargguineaset.
Sii hukse
jedje girkuid, ásahedje skuvllaid
ja sárdnidedje vai sámit galge
oahppat risttalašvuođa.
Muhtin
miššonearat ledje hirpmástuvvan das mo
gávpealbmát ja eará sisafárrejeaddjit bivde
buot meahcceelliid ja guliid ja goaridedje
sámi guovlluid. Muhtin guovlluin sámit
beanta nelgo. Ollu miššonearat gohččo riik-
kaid eiseválddiid heaittihit gávppašemiid,
muhto dat ii dáhpáhuvvan. Eará miššonearat
balle sámiid noiddiin ja sámi luondduoskkus.
Sii gádde ahte sámit ráđđádalle biruin ja
sáhtte bidjat bijagiid olbmuid ala. Danne sii
geahččaledje sihke goavdáid ja noiddiid jáv-
kadahttit. Dáinna lágiin sii bággejedje sámiid
oskugoahtit risttalašvuhtii.
Noaidi ja goavddis. Šielat mat heaŋgá
jit goavdás, galge suodjalit noaiddi.
Thomas von Westen (1682–1727) lei
áŋgiris miššoneara.
Dihtet go?
Jagi 1030 šattai Norga risttalaš
riikan. Norga lea leamaš risttalaš
riika fargga 1000 jagi. Dat
mearkkaša ahte ollu symbolat, dajahusat,
dáhpáhusat ja dábit maid mii beaivválaččat
dahkat, leat vuolgán risttalašvuođa oskkus.
Ruossa leavggas muitala ahte Norga lea
risttalaš riika.
Muhtin namain lea risttalaš
čilgehus. Ollu bassebeaivvit (go dus lea friddja
skuvllas) nugo beassážat, hellodagat leat
vuolgán risttalašvuođas. Ollugat náitalit ja
rihpahit ja gásttašit mánáideaset girkus danne
go dat lea šaddan árbevierrun.
Risten
Risttalaš namma mii mearkkaša: Čuovvu Kristusa
Márjá
Ollugat gásttašit mánáideaset Bassi Márjjá gudnin.
Dađistaga gonagasat ja báhpat huksegohte girkuid miehtá
Norgga. Olbmot čuovvugohte ipmilbálvalusaid ja girkolaš njuol-
ggadusaid. Sii balle ahte sis manná funet eallimis jos eai oskko
Ipmilii ja čuovo girkostallamiid. Boanddat mákse vearu ja bál-
kádedje báhpaid. Ollu boanddat skeŋkejedje eatnamiid girkui.
Girku ja báhpat šadde riggát ja fámolaččat.
