38 / 74
37
Máŋggabealátvuohta ja ovttadat
Muhtun hindu muitalii muhtomin hinduismma ja risttalašvuođa erohu-
sas. Son logai ahte risttalašvuohta lea sulastahttigoahtán gilvvagárd-
di gos rásit leat čábbát čuhppojuvvon ja gosa čáppa lieđit leat gilvo-
juvvon. Muorat leat guhkkálaga, ja doppe leat smávva luottat maid
mielde sáhttá vázzit ja návddašit gárddi muosis. Hinduisma lea áib-
bas earáládje. Dat lea eambbo dego juŋgel: doppe gávdnojit buot-
lágán lieđit ja šattut ja eallit, muhto ii leat makkárge čielga ortnet. Liik-
ká dádjadit sii álkit geat orrot juŋgelis ja geat leat hárjánan dasa.
Vaikko hinduisma lea hui máŋggabealát, de lea goitge juoga mii lea
oktasaš:
1.
Veda
-čállagat leat bassi čállagat eanas hinduide.
2. Vaikko hinduismmas leat olu ipmilat, de lea dábálaš ahte hindut
oaivvildit ahte buot dáid duohken lea vuođđoovttadat mii gohčo-
duvvo
Brahman
. Muhtumiid mielas lea Brahman juoga mii ii leat
persovnnalaš, dego filosofalaš prinsihppa, ja earát fas atnet
Brahman persovnnalaš ipmilin dahje nissonipmilin maid sáhttá
bálvalit.
3. Ođđasisriegádeami jurdda (
reinkarnašuvdna
) lea oktasaš buot
hinduide, ja ahte ođđasisriegádeapmi dáhpáhuvvá iežas daguid
váikkuhusaid geažil (
karma
). Hindu oskkolaš mihttu lea luvvet
iežas ođđasisriegádeami ráiddus vai beassá ovttadahkan Brah-
maniin. Luodda friddjavuhtii manná
yoga
bokte, dat mearkkaša
meditašuvnna bokte, gos hárjehallá konsentrašuvnna, iešháld-
dašeami ja dovddasteami.
4. Eanas hindut dohkkehit sosiálalaš ortnega servodagas mii lea
čadnon luohkáide, dásiide ja dan njealji
eallindási
jurdagii.
Olbmot leat juhkkojuvvon njealji luohkkái (
varna
) main leat dihto
vuoigatvuođat ja geatnegasvuođat:
- Brahminat galget sihkkarastit ipmiliid buoredáhtu dan bokte
ahte oaffaruššet sidjiide rievttes vugiin. Sii guorahallet daid bas-
si čállagiid ja ipmilvuođalaš lágaid. Dušše brahminat sáhttet lá-
gidit oskkolaš oahpahusa. Danne atnet sin hui árvvus. Skeaŋk-
kat maid addá brahminaide, ráhkadit addái buori karma. Olu
brahminat leat dán áigge dábálaš bargguin seammás go doaht-
talit iežaset oskkolaš geatnegasvuođaid.
- Soalddáhat galget várjalit olbmuid vašálaččaid fallehemiin. Sii
fuolahit jođiheaddjedoaimmaid servodagas ja ožžot oskkolaš
oahpahusa brahminain. Soalddátluohká miellahtut eai leat