15 / 74
14
bmuide ahte Ipmil lea lahka. Lanja guovddážis lea aládus. Dás jođihit
searvegotti rohkosiin ja lávlumiin, ja dás lohket bassi čállagiid. Syna-
gogas lea dábálaččat sierra lohkanlatnja gos sáhttá guorahallat čálla-
giid ja ságastallat daid dulkomiid.
Juvddálaččaide leat bassi čállagat álo leamaš mávssolaččat.
Rabbiinnat
dulkojedje bargguid ja čálle daid girjjiide. Vuosttaš dákkár
girji gohčoduvvui
Misjnja
. Das ledje iešguđetge rabbiinnaid iešguđet-
lágán cealkámušat dan vuosttaš guovtti čuohtejagis mmá (maŋŋel
min áigerehkenastima álggu). Girji čállojuvvui Galileas sullii jagis 220
mmá.
Juvddálaš osku ja oahppa
Juvddálaš oskku guovddážis lea osku ovtta Ipmilii. Oskkudovddastus
lea ná:
Gula Israel! Hearrá, min Ipmil, Hearrá lea okta
. (5. Mos 6,4).
Go juvddálaččat rohkadallet Ipmilii, lea dát sihke vuosttaš ja maŋe-
mus cealkka rohkosis. Osku ovtta Ipmilii mielddisbuktá oskku dasa
ahte Ipmil lea agálaš ja lea sivdnidan buot mii lea. Juvddálaččat roh-
kadallet álo njuolga Ipmilii, muhto várrogasvuođain eai daja goasse-
ge Ipmila nama,
Jahve
. Dan sadjái dadjet earáládje nu go omd.
“Hearrá” (hebrealaš gillii: “Adonaj”) dahje dušše “Namma” (mii hebre-
alaš gillii daddjojuvvo “ha-Shem”).
Israela historjá lea hui mávssolaš juvddálaš oskkus. Deaŧalačča-
mus dáhpáhus dán historjjás lea go álbmot lei čoahkis Movssesa fá-
rus Sinai-váris. Láhka maid Movsses dalle oaččui Ipmilis, lea juvddá-
laš oskku vuođđun, ja 10 báhkkoma leat oassin dán lágas. Báhkko-
miid lassin leat lágas olu njuolggadusat das mot olbmot galget eallit
riekta guhtet guimmiideasetguin ja eará olbmuiguin, ja mot rievttes
ipmilbálvaleapmi galgá leat. Juvddálaččat atnet iežaset
válljejuvvon
álbmogin
, ii fal danne go leat buorebut go earát, muhto go sis lea
erenoamáš doaibma eatnamis: vihtanuššat dan ovtta duohta Ipmila.
Go ellet riekta Ipmila báhkkomiid mielde nu go čuožžu čállojuvvon
Toras
, de vihtanuššet juvddálaččat oskkuset. Danne lea buot juvddá-
laččain oskkolaš geatnegasvuohta guorahallat juvddálaš álbmoga
historjjá.
Juvddálaččat oaivvildit ahte olbmot leat riegádan friddja dáhtuin.
Buot olbmot, leaš dal juvddálaš dahje ii, sáhttet bargat sihke buori ja
bahá. Juvddálaččaide lea Tora olbmo deaŧalaččamus bagadalli sihke
oskkolaš ja geavatlaš áššiin, muhto gávdnojit maiddá eará čállagat.
Muhtun čálačoakkáldat mii gohčoduvvo
Profehtat
gieđahallá Israela
historjjá ja muitala riikka ja álbmoga vuorbbi birra. Goalmmát čála-
čoakkáldat gohčoduvvo njuolgut
Čállagat
ja das leat olu lávlagat ja
rohkosat.