O A N E H A Č Č A T D A D D J O N
OSKKOLDAGAT, EALLINOAIDNU JA DIEĐA
•
OSKKOLDAGA, EALLINOAINNU JA DIEHTAGA GASKAVUOHTA
Dološáiggis lei dábálaš jáhkkit ja oskut ahte buot mii biibbalis
čuožžu lea áidna rivttes duohtavuohta. Biibbal lei áidna girji ja
báhpain lei stuorra fápmu ja váldi stivret ja mearridit mo olbmot
galge jurddašit ja eallit. Teknologiija ovdánii ja vejolašvuohta dut-
kat luonddu šattai buoret. Dutkit fuomášedje ovdamearkka dihte
ahte eana jorrá beaivváža birra, ja ahte gávdnojit eará planehtat
ja máŋga mánu ávvosis. Dutkit dutke ja fuomášedje buoret vugiid
mo gilvit ja šaddadit eatnamiid. Dieđut dahke olbmuid árgabeaivvi
álkibun. Charles Darwina čuoččuhusat ahte buot ealibat leat ovtta
seallas vuolgán, dagahii stuorra riidduid ja máŋggaoaivilvuođaid
gaskal oskkoldatbealušteddjiid ja luonddudiehttiid gaskka. Eai
báhpat, bismmat ja patriárkkat dohkkehan dákkár čuoččuhusaid.
Šadde guokte joavkku: Sii geat bealuštedje ja dorjo Charles Dar-
wina ja sii geat dorvvastedje ja bidje biibbalčállosiid duohtan ja
vuođđun iežaset jurdagiidda. Darwina jurdagat geavahuvvojedje
boastut ja leamaš vuođđun stuorra vahágiidda mat leat geavvan
olbmuide. Ovdamearkka dihte juvddálaččaid oaguheapmi ja goddin
2. máilmmisoađis. Juvddálaččat ledje vuolitárvosaččat, ja sii galge
jávkaduvvot. Otne eatnašat dovddastit ahte máilbmi ii sáhte leat
šaddan nu mo biibbalis čuožžu. Dattetge oskkoldagat ja eallinoain-
nut leat vuoiŋŋalaš riggodahkan olbmuide maid ii sáhte diehtaga
bokte čilget ja duođaštit. Mii fertet dohkkehit duohta čilgehusa lun-
dui, muhto mii galgat ieža válljet sisdoalu mii riggudahttá eallima.
Dat lea muhtin oskkoldat dahje eallinoaidnu.
•
OLBMUID OSKKU- JA EALLINOAINNU
ÁDDEJUMI ÁRVVUSATNU
Olbmuin leat iešguđet lágan áddejumit dasa mii lea buorre eal-
lin. Oskku- ja eallinoaidnogažaldagat garrasit ja áŋgirit digaštallojit
mediain. Mii eat leat ovttaoaivilis dasa mii lea rivttes ja buorre eal-
lin. Mii fertet dohkkehit ahte mis leat iešguđet lágan oainnut dasa.
Dat ii leat álki, go sii han leat earáláganat go mii. Dat gáibida ahte
mii duođaid oahppat ja áddet sin eallinoainnu, dahje oskkoldaga
árvvuid. Mii fertet veahkehit buot olbmuid beassat oskut dan maid
sii háliidit ja eallit nu mo sin árbevierru muitala sii galget. Dalle mii
sáhttit hukset soabalašvuođa oskkoldagaid ja eallinoainnuid ektui.
Dattetge eat sáhte soabalaččat dohkkehit eallinoainnuid ja oskkol-
dagaid mat dulbmet olmmošvuoigatvuođaid maid leat dohkkehan
ja geatnegahtton čuovvut.
