119
Jagi 1978 mearridii Stuorradiggi dulvadit Álttá-Guovda
geainnu eanu ja hukset elfápmostašuvnna. Dát mearrádus
dagahii ahte sihke sámit ja biraspolitihkalaš lihkadusat
álge vuostálastit, akšuneret ja lágidit miellačájáhusaid.
Dán gohčodit Álttá-áššin, Áltá-akšuvdnan dahje Stilla–
akšuvdnan. Álggus vuostálaste báikkálaš berošteaddjit
Nor
ges vassdrag- og energidirektoratet
plána vuostá dulvadit
čázádaga el-fámu buvttadeami várás.
Áltá-áššis ledje ollu dáhpáhusat ja stuimmit. Stuorámus
stuibmi lei ođđajagemánu 14. beaivve 1981. Dalle bohte 600
politiija čorget sámeleairra ja váldit eret olbmuid geat ledje
čanadan iežaset giddalagaid Uvjarođus (Stillas).
Dát Áltá-ášši dáhpáhusat dagahedje ahte Norgga eiseválddit
oidne dárbbu gulahallagoahtit sámi organisašuvnnaiguin,
na váldit daiguin oktavuođa. Eiseválddit vásihedje ahte
vejolašvuohta stivret sámiid lei garrasit hedjonan. Seammás
maiddái riikkaidgaskasaččat beroštišgohte čuovvut mo
Norga meannudii iežas eamiálbmogiin.
Áltá-ášši váikkuhii dan láhkai ahte Norgga eiseválddit
dohkkehedje sámiid gáibádusaid ja vuoigatvuođaid. Norgga
sámit dohkkehuvvojedje, eai dušše minoritehtan, muhto
maiddái eamiálbmogin.
Eiseválddit nammadedje Sámi vuoigatvuođalávdegotti ja
Sámi kulturlávdegotti mat galge čielggadit sámiid vuoigat
vuođaid ja kulturdili Norggas.
Juo 1984:s almmuhuvvui Sámi vuoigatvuođalávdegotti
vuosttaš oassečielggadus, «Sámiid riektedili birra». Dát lei
vuođđun Stuorradikki Sámelága mearrádussii 1987:s. (Láhka
Sámedikki ja eará sámi riektidiliid hárrái). Sámeláhka lei
Sámedikki ásaheami vuoigatvuođalaš vuođđu. Sámedikki
bargguid ja válddi hárrái daddjo Sámelága 2.1 paragráfas:
Sámedikki bargun leat buot barggut mat dikki mielas
erenoamážit gullet sámi álbmogii. Sámediggi sáhttá buktit
cealkámušaid buot Sámedikki bargosurggiin.
