21 / 134
21
Tjaalehvuekieh
Saemiej åålmegebiejjie jih laavlome:
Goh Isak Saba, saemiej voesteges liehtsege stoerredigkesne, 1906-este 1912-ese,
saemien plaeresne
Sagai Muittalægje
1906-esne saemiej nasjovnalelaavlomem
bæjhkoehti, dellie desnie aaj saemiej myjhteladtje båeriesvuekide tjuvtjedi.
Daate lij histovrije mij sutnjien åehpies sjædteme Otto Donneren gærjeste
Lappalaisia lauluja
, suemien- jih teevetjegielesne beertesovveme,1876:esne.
Aerebistie Saba lij plaeresne jeahteme (
Sagai Muittalægje
nr. 11, 1.6.1905),
ahte saemiej eepihke vaajesh lin ovnohkens sutnjien eannan lij Fjellneren
laavlomh Donneren gærjesne lohkeme, Saba aaj lissede man vihkeles lea
gosse daelie laavlomidie (vihth) åehpies sjædteme, saemieh eah gåessie
åadtjoeh dejtie åajaldehtedh goh! Dan sjieken Saba veelji daam histovrihke
våaromem altese nasjovnale-vuelesne, saemide haestiedidh edtjin garmeres
jih voerkesisnie reeremefaamoj unniedehtemem, assimilasjovnepolitigkem
jih daaroehtimmiem vuastalidh. Jih jiehtese dan Saemiej laavlomisnie lea;
eah gåessie fæjjoeh gelkieh
beaivvi bártni nana nálli
, biejjien baernien næn-
noes boelvide, daanjijahtjedh, jis barre ietniengielem gorrehtibie jih maadtoej
baakoeh mijjese mujhtiejibie: Saemiej eatneme saemide!
(Gærjeste
Biejjien baernie – Sámi Son of the Sun – Beaivvi bárdni
, Harald
Gaski 2003)
Biejjien niejte
Biejjiebaernien vaajesen lissine, jijnjh vaajesh aaj Biejjien niejten bijre
Fjellneren njaelmeste daejriejibie. Myjhte daej soeti våaroemisnie
soptseste Biejjieniejte altese jaamemen mænngan annje lea Saepmesne
vaanterdeminie jih altese ealoe satnem dåerede. Gosse lea fahkoes dle
ij almetji tjelmide vååjnoes, mohte gosse lea åerieminie dle maahta
gåabpatjahkh niejtem jih ealoem vueptiestidh. Jis naan kaarre dellie
niejtem aajhtsa, jih buektehte Biejjieniejtem faerhmiestidh jih tjuvlies
tidh guktie fahka, dle niejtem jih ealoem aaj åådtje. Mohte tjoevere
aaj vuesiehtidh ahte vissjeles almam lea – jih Biejjieniejten raajemh jih
rååresjimmieh goltelidh.