Teekstem lohkedh:

Vuelie hov aalka buerkiestidh gåmmebem, Aanna, jïh fierhten beajjetje guvviem dej guaktaj jielemisnie lea. Iemie deahpadimmieh, tjelmiej uvte guvvieh båetieh, guktie govltelæjja vuajna guktie Aanna lea gåetesne nosseminie, dållem nastehteminie. Altese sijjiem dej guaktaj ektievyösemisnie daennie dajvesne, altese barkoem, gåetieiemedine. Jïh seammaaejkien joejkije måjhta guktie jïenehke lea tsoevtsesne jårreminie. Mijjieh hov aerviedibie lea buaredh jïh baahke giesiebiejjen, ihke bovtse bijjene vaeresne jårreminie gårmaj laaremistie. Dagke mujhtehte bovtsem gosse vuajna govnh jïh sjïjlh seamma laakan bïjre svïhtjeminie, jårreminie gosse nastehte. Jis naan aejkien nimhtie tjahkesjamme dållen sjïjlide giehtjedamme, dellie hov aelhkie guarkedh magkarine damtesisnie jïh meanosne Næjla Meehte lij, raaktan goh sealoe geavoemisnie gosse gïehtjede sjïjlh jårreminie. Aelhkebe aaj baajedh åssjalommeside juhtiehtidh gosse nimhtie tjahkesjen, jïh hævvi aaj vualan skejkiehtidh dagkarine domtesisnie.

Aanna gie tjahkan sån gåetesne
nuvhlieh nastehte
nastehte bosse
nastehte bosse
Råantjoelissie Åvlavuelien speatnosne
jårreminie, jårreminie
jårreminie jårremin–

Maanah leah stoerregueliem åådjteme, jïh destie dan ålvas billijin guktie geervealmetjh båasarimmiem goltelieh, jïh dellie dah båetieh roehten gïehtjedidh. Daate lea vihkeles deahpadimmiem ihke joejkije destie aerviedamme maanah sih aaj utnieh bovtse lea buerebe gaajhkh jeatjah juvrijste. Buerebe hov bovtsiluvnie årrodh. Jïh aehtjebe åtna luste deahpadimmiem jïh garmeres sjædta juktie nuerebe boelvesne aaj vååjnoe båatsoealmetjen meanoeh. Ojhte lea gaajhkh eejhtegi håhkoe altese maanah edtjieh heevehtidh mij sutnjien lea vihkeles. Jïh aavosne jïh garmedihks aalka gaajhkh sov råantjojde joejkestidh. Båatsoen sjïerebaakoj gujmie maahta fïerhne krïevvem buerkiestidh aalteren, guelmien jïh meanoej mietie. Nimhtie aaj baakoj gaskesne soptseste man gyönehke sjiehteles båatsoekaarre satne lea. Gosse soptseste råantjoeh leah raanhke jïh tjaebpies, dellie daejrehte båatsoekaarre aaj raanhke jïh seamma tjaebpies. Maahtah dam teekstesne gaavnedh? (Åvtese jåhta – åarjelsaemien tjaalegh jïh tjaalegh åarjelsaemien, 2005. DAT Guovdageaidnu)

Buerebh hov leah stoerrevueliem vaaksjodh
Åvlavuelien råantjh
Åvlavuelien råantjh
leah buerebh
Vuartasjidh dejtie
Ovmese staalehke, staalehke,
Tjuesehke, jovjehke, skuallehke,
raantehke, saelhtehke, samhtjehke
Åvlavuelien speatnoen
Speatnoen, speatnoen, speatnonen
Åvlavuelien speatnoen
Åvlavuelien speatnoe,
Nov lea dagke veerehks
Veerehkes lea gidtjh,
veerehkes lea gidtjh
Ovmese mov lih raanhkh
Mov lih raanhkh
Åvlavuelien speatnojne

Råantjehke ojhte lea tjirkes jïh tjaebpies ealoe, mohte stoerrevaerie jïh Åvlavuelien speatnoe lea veerehks,jïh sïelke lea altese tjaebpies råantjojde vaalteme. Næjla Meehte hov juvlehte jïh tjïerteste guktie altese krievvie gaatoeli; lea njammedovveme. Jih jïjnjh dïejvesh jih baakoeh åtneme mej leah guektiengïerts sisvegem. Vuesiehtimmien gaavhtan vearbem njammedh. Sïejhmesommes lea dam baakoem nuhtjedh gosse buerkiestidh v.g. guktie onnemaanah darjoeh gosse mielkiem jovkeste tjidtjien njammeste, jïh aaj maahta buerkiestidh guktie måasoeh lopme bovtside våålese sïgkeme – mohte jeatja sisvegem dam seamma baakose lea ”biehtedh” mij lea seamma goh ”deerehtidh” (nåakelaakan jeatja almetjen vööste dåemiedidh). Daate hov lea daejriehtimmiem mij jïjnjebh jeatjah væhtajgujmie tjuvtjede dagke mij jeatja altese krievvine deahpadamme. Dagke ledtje åvlavuelien sïelke barre jortehtimmiem, jih darhkan jeatja soelegem tjaebpies råantjojde bïkseme? Daate lea sïejhme vuekiem aerhpievierhtien vueline, guektiengïerts dijrem soptsestidh – aktem denotatijve bieliem jïh aaj mubpie konnotatijve bieliem.

Denotatijve soptseste baakoj sïejhme sisvegem.
Konnotatijve lea gosse akten soeten vuj baakoevaajesen lea jïjnjebh sisvegh. V.g. Maana aehtjiem skaavtjeste vïegkehte – 1. denotatijve bieliem destie lea, ahte maana lea skaavtjegem bikseme jïh dam geasa. 2. konnotatijve bealesne jeahta: gosse maana vaetieminie dellie aehtjebe dorje guktie maana sæjhta.

Oulavuolie. Fotograf/Guvvije: Harald Gaski

Mænngan båeries almetjine sjædteme dellie sijhti jïjtse testameentem nænnoestidh. Sæjhta saemiej jïh kanne jïjnjebelåhkoj minngieboelvide buerkiestidh guktie dejpeli jielemevuekie lij. Sæjhta måjhtoem sov bïjre gorredidh guktie ij måjkede. Dagke aaj sæjhta saemien govledæjjide mujhtiehtidh ahte tjoeverieh aerpievierhtien vuekide heevehtidh.

Baakoeh:
Jïjnjebelåhkoe – majoritete
Aerpievierhtie – tradisjovne
vierhtieraajtere – verdiskala
måjkede – Saemiej båeries jaahkoen mietie almetjh jaemieaajmose vöölkin mænngan lin jaameme. Lij badth jeatja jielemem, ovrovne desnie, jïh håhkoe lij ahte edtjin åadtjodh saajviaajmose båetedh naan tijjen mænngan. Saajviaajmosne lea tjaebpies veartene, bovtse lea tjirkes jïh buerebe desnie veasodh goh almetji veartanisnie. Dellie lij vihkeles viehkiem åadtjodh sov jielieminie slïekteste guktie dahkoe båetedh. Tjoeverieh åemehkem mujhtedh, joejkemen tjirrh, jalhts dle jaemieaajmosne baatsa.