Álgoálbmotgiellajagi ávvudeapmi
100-jagi ávvudoalut muittašettiin sámiid vuosttaš riikačoahkkima Deanus 1919, ja 2019 álgoálbmotgiellajagi ávvun, ja dasto 2019 luossajagi ávvun.

Áigi: 
Suoidnemánu 5. b. 09.00-15.30  

Báiki:
Biarasvisti, Deanušaldi ja Deanu musea, Buolbmát

Lágideaddjit:
DeanuInstituhtta, Girjjálašvuođaguovddáš ja ČálliidLágádus

Ovttasbargoguoimmit:
Deanu musea, Buolbmát ja Buolbmát gilisearvi
 
Rabas buohkaide.

 

12.00-1530  
Mánáid giellabeassi Ahkodat: 8 – 11 jagi, 20 saji. Lágideaddjit: Girjjálašvuođaguovddáš.

17.00
Bassemuor-geahčen basson luossa - ollesolbmuide. Máksá NOK 200,-               

18.30-19.00
Sámegiella šaddá čállingiellan, 400 jagi giellahistorjá. Aage Solbakk ságastallá ja almmuha ođđa giellagirjji

20.00-22.00
Konsearta
Deatnogátte nuorat ja Anne Lise Varsi   
Amund Johnskareng čuojaheaddjiiguin Haldvan Nedrejord,  
Thorbjørn Solbakken, Arne Storvik, Sverre Gjørvad

22.30.-0200
Dánsa, Bare Æ čuojaha

Konsearta-bileahtta: NOK 200,-
Lágideaddjit dii 17.00 rájes: Girjjálašvuođaguovddáš,
ČálliidLágádus, Buolbmát gilisearvi ja Deanu musea.


Seminára prográmma, fáddá: Sámepolitihkka ja sámi vuoigatvuođat álgoálbmot geahčastagas álgoálbmotgiellajagis
Jođiheaddji: Harald Gaski, DeanuInstituhta stivrajođiheaddji ja sámi kultuvrra ja girjjálašvuođa professor, Tromssa universitehta - Norgga arktalaš universitehtas.
 
09.00-09.05:  
Buresboahtin.

09.05-09.30:  
Sámediggepresideanta Aili Keskitalo: Álgoálbmotgiellajahki ja sámegiela hástalusat riikkadásis.

09.30-09.50:  
Unjárgga gieldda giellaguovddáža jođiheaddji Jaane Juuso: Hástalusat báikkálaš dásis.

09.50-10.10:  
Prof. Harald Gaski, Tromssa universitehta: Sámegiela dilli buohtastahttojuvvon eará álgoálbmogiid gielladiliin.

10.10-10.30:  
Njulget selggiid, vanahat julggiid ja jugistat káfe dahje teaja

10.30-11.00:  
Prof. Ivar Bjørklund, Tromssa universitehta: Troandimis Detnui – sámepolitihkka historjjálaš ja áigeguovdilis geahčastagas.

11.00-11.30:  
Prof. Øyvind Ravna, UiT: Sámi vuoigatvuođat álgoálbmotrivttiid ja maŋimuš áiggiid alimusriekteduomuid ektui Norggas.

11.30-12.00:  

Historihkkár, Dr. Philos Steinar Pedersen, Deanus: Sámi riektedilit vássán čuohtejagis maŋŋil 1919.

12.00-12.30: Ságastallan

12.30-13.30: Borran

13.30-14.00:  
Dutkanprofessor Rauna Kuokkanen, Lappi universitehtas, Roavvenjárggas: Sámi iešmearrideapmi árvvoštallojuvvon álgoálbmot dutkama ja vásáhusaid vuođul Davviriikkain ja Kanadas.

14.00-14.30:  
Vuotnaguolástuslávdegotti jođiheaddji ja ovddeš guolástusministtar Helga Pedersen, Deanus: Mearrasámiid vuoigatvuođat ja báikkálaš iešmearrideapmi.

14.30-15.00:  
Ságastallan ja loahpaheapmi
 
 
Mánáiddoaluid prográmma, fáddá: Deanučázádaga luossabivdokultuvra seailluha guovllu sámegiela!

Jođiheaddjit: Liv Tone Boine, oahpaheaddji, mánáidgirječálli ja lágádusdoaimmaheaddji, ja Heidi Guttorm Einarsen, lágádusdoaimmaheaddji ja oahpponeavvočálli.
 
Dii 12.00 – 16.00
Geavatlaš doaimmaid bokte bagadat ja oahpahat mánáide sámegiela.
NB! Prográmmii heivehat maiddái ráhkaduvvon oanheis filmmaid mat čájehit Deanučázádaga luossabivdovugiid!
 
1)         Musea Buolbmágis lea deatnogáttis, mánáiguin fárrolagaid vázzit čáhcegáttija dahke , das oanehaččat muitalat mánáide
-                     leagi ja čázádaga historjjá
-                     mo olbmot doložis ásaiduvve báikkiid
-                     maid muhtin báikenamat muitalit báikki birra
-                     maid bázáhusat luonddus muitalit,
-                     das sihke bálvvosbáikkit ja dološ bivdorokkit
-                     mo čázádat lei dehálaš johtolagaide
-                     mánát besset oahpásmuvvat ovddeš birgenvugiide,
-                     ja das erenoamážit deanuluosa mearkakšumi leagi ássamii.
 
Sierra: Oanehis filmmat mat čájehit Deanučázádaga luossabivdovugiid.
 
2)         Fatnasis
-           oahpásmuvvat beakkán deanu fatnasii, fatnasa iešguđet osiid namahusaide
            -           mánát besset suhkat ja goargŋut čuimmiiguin.
 
3)         Máinnas ja luohti
            -           guovllu muitalusat ja máidanasat
            -           guovllu luođit, oahpahat mánáide muhtin guovllu luđiid    
 
4)         Ráhkkanat bassit luosa
            -           ráhkadat bassenmuoraid
            -           čollet luosa
            -           oahppat dakko bokte dan maid dárbbaša diehtit deamnuluosa birra
            -           ráhkadat luosa bassenláhkái, muitit sáltestit diimmu ovdal go áigut bassit
 
5)         Bassit luosa – ja dalle leat maiddái oahppan mo mii diehtit ahte luossa lea giksan go áššus bassá, ja de borrat iežamet basson luosa.
 
6)         Loahpahat dii 15.30



Ođasmahttán 02.07.2019
Almmuhan: Mihkku Solbakk