Girje almmuheamis Leavnnja girjerádjosis muitalii girječálli ja
historihkkár Aage Solbakk girjjis birra. Son gesii erenoamážit ovdan
vuosttas davvisápmelaš báhpa Biret-Ánde –Anders Porsanger, (1735-1780)
guhte lei eret Leaibevuonas Porsáŋggus.
BEAKKÁNAT: Govas Aage Solbakk guhte čájeha iežas maŋemuš girjji Sámi beakkánat. Girjjis beasat lohkat ja oahpásmuvvat sámi beakkániidda geat dattege eai leat nu beaggán historjjás.
SÁGASTII: Girjealmmuheamis Leavnnjas muitalii Solbakk girjjis birra. Earret eará
davvi –sámi vuosttas báhpa birra, Biret-Ande- Anders Porsanger guhte lei eret Porsáŋggus.
Lei Troandin Bisma Nannestad guhte fuomášii nuorra Biret-Ándde lohkan - ja
čállin attáldagaid go lei visáta mátkkis davvin. Bisma lágidii 17 jahkásačča Troandima latiinaskuvlii 1752:s. Latiinaskuvlla maŋŋil lohkagođii Ánde teologiija Københámmanis 1758. Jagi 1761 válddii son teologalaš eksámena. Seamma jagi nammaduvvui son miššonbáhppan Deanu ja Várjjaga guvlui.
Solbakk muitalii Biret – Ánde beroštii ovdánahttit davvisámegiela čállinvuogi mii dalle ii lean vel sajáiduvvan. 1770:s son oahpásmuvai ungáralaš gielladutkin Sajnovicsain guhte lei mátkkoštan Davvi Sámis, 1768-69. Jođánit fuomášeigga ungáragiella ja sámegiella ledje fuolkegielat, ja Biret Ánde árvalii dalle juo geavat bustávaid š, č, ž davvi sámegielas.
Biret-Ánde lei maid vuosttas davvisámi girječálli. Dađibahát leat áimmuin dušše su dárogielat čállosat ja divttat mat ledje hui romantihkalaččat. Son heavvanii Lulli-Norgii oktan eamidiin ja guvttiin mánáin go lei mátkkošteamen Københámmanii fatnasa mielde 1780:s.
Girjealmmuheamis Leavnnjas 19.04 logai Čuđegieddilaš Asfrid Karlsen prologa maid ieš lei čállán Biret-Ándde birra. Prologa lei son lohkan 250 jagi báhpavihaheami ávvudoaluid oktavuođas 2011:s.
ČÁLLÁN PROLOGA: Čuđegieddilaš Asfrid Karlsen háliidii lohkat iežas prologa Biret-Ándde birra.
Eará beakkánat maid Solbakk lea válljen čállit dán girjjis, leat: Sámi nieida Muohtaráfi (Snefrid) guhte náitalii norgalaš vikiŋgagonagasain Harald Vuoktafávrruin(Harald Hårfagre). Oktiibuot 17 beakkána birra gaskal 900-1900 loguid beasat lohkat dán girjjis.
OVTTAS
BARGU: Leavnnja girjerádjosa jođiheaddji Ann-Britt Svane sávai ain
boahtteáiggis lágidit girjedoaluid ja ovttasbargama ČálliidLágádusain.
Ođasmahttán 22.04.2016
Almmuhan: Mihkku Solbakk
|
