ČálliidLágádusa birra CL-Sámi academica GirjjálašvuođaguovddᚠOktavuohta
  Gálvoseahkka lea guorus
  Neahttagávpi
 

Vuonnamárkanat lihkostuvve
 

Lohkankoarttat skuvllaide
 

Sámis áiggis áigái
 

ČálliidLágádus - ForfatternesForlag

Sámi beakkániid girji ilbman

Girje almmuheamis Leavnnja girjerádjosis muitalii girječálli ja historihkkár Aage  Solbakk  girjjis birra. Son gesii erenoamážit ovdan vuosttas davvisápmelaš báhpa Biret-Ánde –Anders Porsanger,  (1735-1780) guhte lei eret Leaibevuonas Porsáŋggus.
 
BEAKKÁNAT: Govas Aage Solbakk guhte čájeha iežas maŋemuš girjji Sámi beakkánat. Girjjis beasat lohkat ja oahpásmuvvat sámi beakkániidda geat dattege eai leat nu beaggán historjjás.
 

SÁGASTII: Girjealmmuheamis Leavnnjas muitalii Solbakk girjjis birra. Earret eará
davvi –sámi vuosttas báhpa birra, Biret-Ande- Anders Porsanger guhte lei eret Porsáŋggus.
 
Lei Troandin Bisma Nannestad guhte fuomášii nuorra  Biret-Ándde lohkan - ja
čállin attáldagaid go lei  visáta mátkkis davvin.  Bisma lágidii 17 jahkásačča Troandima latiinaskuvlii 1752:s. Latiinaskuvlla maŋŋil lohkagođii Ánde teologiija Křbenhámmanis 1758. Jagi 1761 válddii son teologalaš eksámena. Seamma jagi nammaduvvui son miššonbáhppan Deanu ja Várjjaga guvlui.

Solbakk muitalii Biret – Ánde beroštii  ovdánahttit davvisámegiela čállinvuogi mii dalle ii lean vel sajáiduvvan.  1770:s  son  oahpásmuvai ungáralaš gielladutkin Sajnovicsain guhte lei mátkkoštan Davvi Sámis, 1768-69. Jođánit fuomášeigga ungáragiella  ja sámegiella ledje fuolkegielat, ja Biret Ánde árvalii dalle juo geavat bustávaid š, č, ž  davvi sámegielas.

Biret-Ánde lei maid vuosttas davvisámi girječálli. Dađibahát leat áimmuin dušše su dárogielat čállosat ja divttat  mat ledje hui romantihkalaččat. Son heavvanii Lulli-Norgii oktan eamidiin ja guvttiin mánáin go lei mátkkošteamen Křbenhámmanii fatnasa mielde 1780:s.

Girjealmmuheamis Leavnnjas 19.04  logai Čuđegieddilaš Asfrid Karlsen prologa maid ieš lei čállán Biret-Ándde birra. Prologa lei son lohkan 250 jagi báhpavihaheami ávvudoaluid oktavuođas 2011:s.
 

ČÁLLÁN PROLOGA: Čuđegieddilaš Asfrid Karlsen háliidii lohkat iežas prologa Biret-Ándde birra.

Eará beakkánat maid Solbakk lea válljen čállit dán girjjis, leat: Sámi nieida Muohtaráfi (Snefrid) guhte náitalii norgalaš vikiŋgagonagasain Harald Vuoktafávrruin(Harald Hĺrfagre).  Oktiibuot 17 beakkána birra gaskal 900-1900 loguid beasat lohkat dán girjjis.


OVTTAS BARGU: Leavnnja girjerádjosa jođiheaddji Ann-Britt Svane sávai ain boahtteáiggis lágidit  girjedoaluid ja ovttasbargama ČálliidLágádusain.


Ođasmahttán 22.04.2016
Almmuhan: Mihkku Solbakk