Ovttas - Oskkoldagat ja eallinoaidnu

risttalašvuohta 148 149 Leastadianisma Ollu sámit čuovvuledje Læstadiusa jur- dagiid ja vuođđudedje searvegottiid. Læstadius sárdnidii sámegillii, ja sámit áddejedje sártniid. Læstadius lei maid čeahppi muitalit muitalusaid olbmuid árgabeaivvis, vai olbmot galge áddet. Ođđa risttalaš oskusuorggis šattai nam- ma leastadianisma. Dát dáhpáhuvai 1800-logu loahpas. Leastadianisma deattuha ahte olbmot galget eallit nu go biibbalis čuožžu. Dárbbašmeahttun ávdnasat ja čiŋat eai galgga leat guovddážis olbmo eallimis. Baicce ipmilsátni, rohkadallan ja buori dagut galget leat olbmuid jurda- giin. Leastadianismma čoakkalmasat leat dábálaččat miehtá Sámi. Dalle čoahkkanit leastadialaččat. Sii čuvvot sártniid ja dan bokte ožžot Ipmila sáni lihkaheami vai oidnet iežaset suttuid ja sáhttet oažžut ándagassii addojumi muhtin oskkolaš olbmos. Sárdnealmmái jeđđe sin maŋŋá lihkahusa, ja olbmot ožžot dasto ođđa ja buoret eallima. Áiggiid čađa leat ol- bmot dahkan njuolggadusaid dasa mo leastadialaččat galget gárvodit ja eallit. Muhtin leastadialaččat manne gitta Amerihkkái 1800-logus, ja leastadianisma leavai doppe maid. Leastadianisma lea datte oassi Norgga, Suoma ja Ruoŧa girkus. Ollugat mannet girkui ja čuvvot dábálaš risttalaš ipmilbál- valusaid ja báhpaid sártniid. Muhtimat čuvvot duššefal iežaset čoakkalmasaid ja sárdnealbmáid. Otná Sámi risttalaš­vuohta Davvisámi- ja Julevsámi risttalaš­vuoh­ ta lea sakka báidnon leastadia­nismma oskkus. Ollu risttalaš searvegottiin Sámis vuhttojit leastadianismma eallin­ njuolggadusat. Muhtin báikkiin leat báh- pain ja searvegottis áibbas sierra oaivilat dasa mii lea riekta ja boastut. Sámit leat huksen iežaset áddejumi­ risttalašvuođas. Sii leat heivehan risttalaš­vuođa iežaset eallinvuogi­mielde. Sámegiella geavahuvvo ipmil­bálvalusain. Musihkka, sártnit ja sálmmat sámi ip- milbálvalusain soitet leat eará go riikka ipmilbálvalusain. Girko­laš allabasit leat dehálaččat sámi ristta­laččaide. Dalle čoahkkanit ja deaivvadit sogat, fuolkkit ja verddet. Risttalašvuođaoahppu oahpahu- vvo mánáide ruovttuin ja rihppaskuvllas. Ságastallan, muitaleapmi, sálbmalávlun ja jitnosit lohkan biibbalis leat dábálaš vuogit mo vuorraset olbmot oahpahit risttalašvuođa nuorat geardái. Guovdageainnu stuim­ mit jagi 1852 Oktii leat sámit veahkaválddá­ lač­čat vuostálastán gávpe­ albmáid, báhpaid ja miššo­ nearaid. Dat dáhpáhuvai Guovda­geainnus jagi 1852. Gávpealbmát vuvde olbmuide buolli­viinni ja ollugat juhke dan menddo ollu. Dávjá sii eai máksán viinni ovddas. Gávpe­ albmát merkejedje girjái man ollu guhtege jugai, ja man ollu son lei velggolaš. Muhtin ol­bmui­ de geavai nu ahte fertejedje osiid ealuin addit gávpealbmáide mák­sun, go vealgi šattai mend­do stuoris. Ollu olbmot ledje boah­ tán Sápmái maiddái meahci­elliid náh­kiid dihtii. Sii vuvde náhkiid Eurohpá riggáide ja dinejedje ollu ruđa. Boazu lei ollu sápmelaččaid birgen­láhki. Jos nohke bohccot ja eará eallit, de olbmot eai birgen. Dalle sáhtte nealgut. Læsta­dius sárdnidii dan áigge Gárasavvonis, Ruoŧas. Doppe ledje muhtin Guovdageainnu sámit fitnan ja gullan su sártni. Sii morránedje ja čuovvuledje Læstadiusa oskku. Go bohte ruovttoluotta Guovdageidnui, de geahččaledje čilget velggiid ja eallindili gávpe­albmái ja báhppii, muhto sii eai dáht­ ton gullat. Sápmelaččat dalle fallehedje sihke báhpa ja gávpe­ albmá. Gávpealmmái goddui. Guovttis daid sámiin geat ledje dagahan stuimmiid ja goddima, gillájedje jápmin­duomu. Golggot­mánu 14. b. jagi 1854 soai steavliduvvuiga Álttás. Guovdageainnu stuimmiid birra lea dahk- kon filbma.